امکان‌سنجی خروج از بن‌بست مذاکرات احیای برجام و سناریوها و راهبردهای آینده پیش روی

نشست «امکان‌سنجی خروج از بن‌بست مذاکرات احیای برجام و سناریوها و راهبردهای آینده پیش روی» از سلسله نشست‌های تخصصی تقابل تمدنی ایران و آمریکا توسط مرکز مطالعات آمریکا در محل پژوهشکده مشترک شهید صدر(ره) برگزار شد. در این نشست، سه نفر از اساتید و صاحب‌نظران مسائل سیاست خارجی، به ارائه بحث و تبادل نظر پیرامون موضوع نشست پرداختند.

در ابتدای این نشست، دکتر ابراهیم متقی، اشاره کرد که دستیابی به توافق بر اساس اتفاقات و حوادث جهانی اخیر، اجتناب‌ناپذیر است و طرفین باید با قدری انعطاف، توافق را ممکن و محقق سازند. ریاست دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران تصریح کرد که بایدن ادامه دهنده همان سیاست‌های ترامپ است ولی تمایل دارد با دریافت امتیاز از ایران، ساختار اصلی تحریم‌ها را حفظ کند و صرفاً برخی از تحریم‌ها را تعلیق نماید و توافق احتمالی را بپذیرد. این کارشناس مسائل آمریکا توصیه کرد که ایران باید بصورت سرجمع به مسئله هسته‌ای نگاه داشته باشد و عدم انعطاف طرف مقابل نسبت به برخی مفاد توافق را با تغییر برخی مفاد دیگر آن جبران کند. دکتر متقی در پایان بحث خود تأکید کرد که ایران باید با افزایش قابلیت‌ها و دستاوردهای هسته‌ای خود، بازدارندگی هسته‌ای ایجاد کند تا هیچ دولت و شخصی نتواند حقوق اساسی کشور و مردم را نادیده بگیرد.

در ادامه این نشست، دکتر ابوالفضل بازرگان، با طرح این پرسش که آمریکا در سال ۱۳۹۴ با توجه به جایگاه جهانی و وضعیت داخلی خود تصمیم گرفت برجام را حداقل در ظاهر بپذیرد و و در آن سال‌ها، صحبت از یک انتخاب ناگزیر دو گزینه‌ای جنگ یا توافق می‌کرد ولی آیا شرایط امروز آمریکا با گذشته یکسان است؟ تأکید کرد که آمریکا در سال ۱۴۰۰ مجبور شد حضور و یا فعالیت خود در منطقه را کمرنگ کند و بطور علنی اعلام کند که در منطقه شکست خورده است. دکتر بازرگان تصریح کرد که همزمان با انحطاط داخلی و خارجی آمریکا و تسریع روند افول آن، قدرت درونی و بیرونی ایران افزایش یافته است و به پیشرفت‌ها و دستاوردهای مهمی در زمینه قدرت بازدارندگی کشور از طریق گسترش نفوذ در منطقه‌ و عمق استراتژیک (نیروهای نیابتی)، افزایش قدرت نظامی (موشکی و پهپادی) و … دست یافته است. کارشناس مسائل آمریکا در پایان تأکید کرد که توقف مذاکرات هسته‌ای می‌تواند با انجام برخی اقدامات، بصورت فعالانه صورت گیرد و از حالت منفعلانه و راحت گذاشتن خیال آمریکا خارج شود، لذا ایران باید ضمن تحمیل منطق هزینه- فایده خود به آمریکا، آن را مجبور سازد که امتیازات بیشتری به ایران بدهد.

در پایان این نشست، دکتر سید مصطفی خوش‌چشم بیان داشت که اختلاف موجود در مذاکرات هسته‌ای، مربوط به دو بحث اصلی شمول لیست تحریم SDN  وزارت خزانه‌داری آمریکا و نیز حذف نام سپاه از لیست تروریستی FTO وزارت خارجه آمریکا است و هیچ یک از طرفین مذاکرات نیز (آمریکا، ایران و …) حاضر به عقب‌نشینی، اعلام شکست و اعطای امتیاز بیشتر نیست، لذا احتمال تغییر جدی و سریع در مسیر و نتیجه مذاکرات وجود ندارد. کارشناس مسائل بین‌الملل تصریح کرد که ادراک و ذهنیت مردم نسبت به مذاکرات و نتایج آن نیازمند توجه و تدبیر است و نقش رسانه در این زمینه نیز حائز اهمیت و توجه است و باید از قدرت رسانه برای باورپذیر کردن مسیر و نتایج مذاکرات بصورت صحیح بهره برد. دکتر خوش‌چشم در پایان تأکید کرد که اگر چه مذاکرات هسته‌ای در دولت سیزدهم، با رویکرد مقاومت و هماهنگی بیشتری با میدان و سایر بخش‌ها پیش رفته است ولی هر نوع فعالیت (گفتار و اقدام) ایران در مذاکرات باید بر اساس راهبرد از پیش تعیین شده باشد نه اینکه صرفاً و در لحظه بر اساس اقتضائات و شرایط، انجام شود.