سمانه منصوری؛ پژوهشگر و تحلیلگر اقتصاد و جامعه آمریکایی و پژوهشگر دانشکده حضرت زینب (س)
اکنون هفده ماه است که آمریکا و چین، به‌عنوان دو اقتصاد بزرگ دنیا درگیر جنگ تجاری گسترده شده‌اند. به عقیده کارشناسان و صاحب‌نظران اقتصادی، همین مسئله یکی از اصلی‌ترین دلایل کاهش رشد اقتصاد جهان و ریزش بازارهای بورسی در ماه‌های اخیر بوده است. هرچند که در فاز نخست توافق تجاری،[۲] طرفین تا حد زیادی در مسیر کاهش تنش‌ها قرارگرفته‌اند اما مسیری طولانی تا پایان اختلافات باقی‌مانده است. تنها در سال جاری میلادی [۲۰۱۹] اقتصاد آمریکا درنتیجه جنگ تجاری با چین، ۱۳۴ میلیارد دلار خسارت دیده است و این خسارت، احتمالاً تا پایان سال آینده به ۳۱۶ میلیارد دلار خواهد رسید که معادل ۳/۰ درصد تا ۷/۰ درصد کل تولید ناخالص داخلی آمریکا خواهد بود.
یان شفردسون، کارشناس مسائل اقتصادی در مؤسسه «پانتئون مکرو اکونومیکس گفت: «باوجود رسیدن به فاز نخست توافق، هنوز بسیاری از تعرفه‌ها به قوت خود باقی هستند و این مسئله، روی رشد بخش خرده‌فروشی، واردات و مصرف، تأثیر منفی خواهد گذاشت؛ بنابراین انتظار نداریم فاز نخست، چندان چیزی را عوض کند. بر همین مبنا، فارین افرز (نشریه تخصصی سیاست خارجی آمریکا) به سراغ متخصصان و اساتید مطرح اقتصاد آمریکا رفته و در قالب مصاحبه‌های عمیق و تخصصی از آن‌ها راجع به جنگ تجاری میان آمریکا و چین و نتایج این جنگ برای اقتصاد این دو کشور پرسیده است. در گزارش پیش رو به‌طور خلاصه برخی از مهم‌ترین بخش‌های این اظهارنظرها مرور می‌شود:
آنا کروگر[۳]
استاد ارشد تحقیقات اقتصاد بین‌الملل در دانشکده مطالعات پیشرفته بین‌المللی، دانشگاه جان هاپکینز.
قبلاً اقتصاد چین کاملاً دولتی اداره می‌شد؛ اما از زمانی که این جنگ تجاری به وجود آمده است، در بسیاری از بخش‌ها که مربوط به اقتصاد آمریکا می‌شود، تحت اختیار و مصلحت موقعیت‌های ایجادشده تصمیم‌گیری می‌شود.
جیسون فرمن[۴]
استاد شیوه سیاست‌گذاری اقتصادی دانشکده هاروارد، ارشد دانشکده موسسه اقتصاد بین‌المللی پترسون و رئیس سابق شورای مشاوران اقتصادی ایالات‌متحده چین از جنگ تجاری آسیب‌های اقتصادی بیشتری را تحمل کرده است، اما احتمالاً ظرفیت سیاسی بیشتری برای مقاومت در برابر میزان مشخصی از خسارت‌ها در مقایسه با ایالات‌متحده خواهد داشت.
دنیل روزن[۵]
استادیار کمکی دانشگاه کلمبیا
چین به‌مراتب بیشتر متکی به تقاضای خارجی برای فعالیت اقتصادی است. همین، مهم‌ترین عامل تأثیر افزایش فشار نزولی بر سرمایه‌گذاری تجاری داخلی چین بوده است.
جارد برنشتاین[۶]
همکار ارشد در مرکز اولویت‌های بودجه و سیاست‌گذاری
از آنجا که ایالات‌متحده در مقایسه با چین، اقتصادی نسبتاً بسته است، انتظار داریم جنگ تجاری برای اقتصادشان، سخت‌تر از اقتصاد ما باشد.
چاد باون[۷]
ارشد انستیتوی اقتصاد بین‌المللی پترسون
ما اطلاعاتی نداریم که بدانیم و نمی‌دانیم جنگ تجاری چگونه در درازمدت اثرگذار خواهد بود. سعی کنید گزینه‌های سیاسی را که در آینده برای دو کشور زیان‌آور است، بیابید.
مری لاولی[۸]
استاد اقتصاد دانشکده شهروندی دانشگاه ماکسول و دانشگاه سیراکوز
ما نمی‌دانیم که جنگ تجاری چقدر به هر اقتصادی آسیب می‌زند. بااین‌حال، بیشتر موارد محصولاتی که از چین به ایالات‌متحده منتقل می‌شوند، از کارخانه‌های خارجی است. بعید نیست که در جنگ تجاری به شرکت‌های خارجی متعلق به چینی‌ها آسیب برسد.
کیو جین[۹]
دانشیار اقتصاد در دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی لندن
اندازه‌گیری هر دو روش کوتاه‌مدت و بلندمدت دشوار است، اما من می‌گویم که آن‌ها هر دو به‌اندازه هم صدمه دیده‌اند.
امریتا نارلیکار[۱۰]
رئیس موسسه مطالعات جهانی و منطقه‌ای آلمان و استاد بین‌المللی روابط در دانشگاه هامبورگ
این جنگ تجاری به اقتصاد ایالات‌متحده کمک نکرده است. این آمریکا دیگر اقتصاد اول و ابرقدرت دنیا نخواهد بود. شاخص‌ها در مورد مصرف‌کنندگان ایالات‌متحده و همچنین، بسیاری از تولیدکنندگان در بخش‌های مختلف منفی خواهد بود؛ این موضوع ازنظر سیاست اقتصادی بسیار معنی دارد.
تارا سینکلر[۱۱]
دانشیار اقتصاد و امور بین‌الملل دانشگاه جورج واشنگتن
جنگ تجاری به همه طرف آسیب رسانده و ارزیابی اینکه چه کسی بیشتر صدمه دیده است، در این مرحله دشوار است. برخی از جراحات ممکن است که سال‌ها بعد ظاهر شود. این، یک جنگ قابل‌اجتناب بود که زخم‌هایی به همراه داشت؛ زخم‌هایی که بر اثر خودزنی ایجاد شد. حال اینکه چه کسی بیشتر صدمه دیده است، واقعاً مسئله نیست، بلکه اینکه چقدر به ما آسیب‌رسیده، مهم است.
امیلی بلانچارد[۱۲]
دانشیار دانشکده بازرگانی تاک کالج‌دار تموث و پژوهشگر مرکز تحقیقات سیاست‌های اقتصادی
هزینه‌های ژئوپلیتیکی جنگ تجاری، فراتر از هزینه‌های قابل‌توجه اقتصادی است. شواهد تا به امروز حاکی از آن است که دلارهای آمریکا و شهروندان این کشور، قیمت اقتصادی شدید را پرداخت کرده‌اند؛ اما من به هزینه‌های ژئوپلیتیکی ازجمله آسیب‌پذیری‌های جدید در سیستم مشکوک هستم؛ که این هزینه‌ها بسیار بیشتر از هزینه‌های اقتصادی پیش‌آمده است. به همین دلیل، معتقدم ایالات‌متحده به دنبال از دست دادن چیزهای بیشتری از چین است.
پل تی. هاینل[۱۳]
صاحب کرسی در مرکز کارنگی در دانشگاه تیسینگوا
نه ایالات‌متحده و نه چین، در جنگ تجاری پیروز نمی‌شوند. درهرصورت، واشنگتن و پکن نمی‌تواند به توافق برسند و اقتصاد جهانی وارد رکود اقتصادی می‌شود. ترامپ، مقامات دولت، متحدان و شرکای خود را در واشنگتن که برای کار با آن‌ها نیاز دارد از خود دور می‌کند. اکنون چین، اقتصاد شماره ۲ در جهان است.
سالواتوره بابونز[۱۴]
پژوهشگر کمکی در مرکز مطالعات مستقل در سیدنی و دانشیار در دانشگاه سیدنی
عقل متعارف می‌گوید که هیچ‌کس در جنگ تجاری پیروز نمی‌شود، اگر یک تجارت گسترده داشته باشید، پویاترین اقتصاد را در جهان تجربه می‌کنید. شما نمی‌توانید منافع خود را از دست بدهید. در غیر این صورت، قوانین موجود به نفع حریف شما است.
لینگ چن
استادیار دانشکده مطالعات بین‌المللی پیشرفته دانشگاه جانز هاپکینز
کاملاً موافقم. این جنگ تجاری تنها به دلایل تلافی‌جویانه به ایالات‌متحده آسیب رسانده و این آسیب‌ها، خیلی بالاتر از آسیب‌هایی بوده که به چین رسیده است. دلیل این امر آن است که جنگ تجاری به چهره ایالات‌متحده به‌عنوان رهبر نظم لیبرال آسیب زده است. در این اوضاع، فقط وضعیت چین بیشتر بهبود می‌یابد.
اروین سابرامانیان[۱۵]
همکار ارشد در مؤسسه بین‌المللی اقتصاد پترسون و مدرس خط‌مشی عمومی دانشکده دولت دانشگاه هاروارد
جنگ اقتصادی هر دو کشور را آزار داده، اما هزینه‌های درگیری با چین، قدرت نرم آمریكا را تضعیف كرده است و درعین‌حال، مناسبات اقتصادی واقعی را نیز تحریم می‌کند.
مایکل دی سواین[۱۶]
همکار ارشد کارنگی در زمینه صلح بین‌المللی
اندازه‌گیری اینکه کدام طرف در این تجارت بیشترین صدمه را دیده، تقریباً غیرممکن است. انفصال تدریجی، لطمات به برنامه‌ریزی و برنامه‌ریزی‌های تجاری، افت سفارش‌ها، آسیب به رشد GNP، جبران کمبود منابع و بازارها و …، هرکدام قابل‌توجه است. میزان‌های مختلف و متفاوتی از خسارت در هر منطقه ایجاد می‌شود. شاید در این شرایط بهترین سؤالی که بتوان مطرح کرد، این باشد که وضعیت کدام طرف بهتر است؟
یوکان هوانگ[۱۷]
همکار ارشد برنامه آسیا در موسسه کارنگی
من با این سؤال «مخالفم»، زیرا به‌هیچ‌وجه برای ایالات‌متحده آشکار نشده که از تنش تجاری آسیب‌های بیشتری از چین داشته است. پاسخ سؤال واقعاً بستگی به افق زمانی دارد. آیا برای اندازه‌گیری میزان آسیب‌ها سود یا ضرر، صرفاً به مشاغل و شرکت‌های ذی‌ربط و عملکرد سهام آن‌ها نگاه می‌کنید؟ اگر بله، پس شرکت‌های آمریکایی عملکرد خوبی در این زمینه داشته‌اند.
جورج مگنوس[۱۸]
همکار تحقیقاتی در مرکز چین دانشگاه آکسفورد و دانشکده مطالعات شرقی و آفریقایی هر دو طرف در حال پرداخت هزینه هستند؛ ایالات‌متحده به معنای واقعی کلمه از طریق قیمت‌های بالاتر و به‌طور عمده چین، از طریق ضربه به رشد و تأمین زنجیره‌ها؛ اما ازنظر من، چین به‌عنوان کشور وابسته به واردات ایالات‌متحده و سایر فن‌آوری‌های خارجی آسیب‌پذیرتر است.
اندرو جی ناتان[۱۹]
استاد علوم سیاسی در دانشگاه کلمبیا
صادرات جهانی چین تنها یک درصد کاهش‌یافته، درحالی‌که ایالات‌متحده جهانی با کاهش بالایی در تجارت مواجه شده است.
کیمبرلی کلوسینگ[۲۰]
استاد اقتصاد کالج رید
جنگ‌های تجاری به هر دو طرف آسیب می‌رساند. همان‌طور که منافع حاصل از تجارت آزاد، مبلغ صفر نیست، بلکه هزینه‌های آن نیز همین‌طور است. جنگ‌های تجاری، وضعیت هر دو کشور را بدتر می‌کند.
سوزان تورنتون[۲۱]
مدرس دانشکده حقوق و همکار ارشد پل تاسی مرکز چین
اگرچه در این مرحله گفتن اینکه چه کسی بیشتر ضرر می‌کند، سخت است اما واضح است که هیچ‌کس «برنده نخواهد شد».
جی سی د سوئان[۲۲]
مدرس اقتصاد در دانشگاه پرینستون
درحالی‌که اقتصاد ایالات‌متحده به نسبت چین، کمتر متکی به تجارت است، بخش‌های خاص ایالات‌متحده ازجمله کشاورزی صدمه دیده است و مصرف‌کنندگان ایالات‌متحده از ضرورت تأمین منابع بیشتر تحت تأثیر قرار می‌گیرند. ضربه به چین با این واقعیت کاهش می‌یابد.
آدام پوزن[۲۳]
رئیس مؤسسه اقتصاد بین‌المللی پترسون
ایالات‌متحده ازنظر موقعیت ممتاز خود در ترتیب جهانی و موقعیت‌های تجاری، چیزهای بیشتری برای از دست دادن دارد. ضررها برای او ماندگار خواهد بود.
جاناتان هیلمن[۲۴]
همکار ارشد و رئیس اقتصاد سیاسی و مدیر پروژه برقرار روابط آسیا در مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی هر دو طرف باختند؛ همان‌طور که مطالعات صندوق بین‌المللی پول نشان می‌دهد، چین ازنظر اقتصادی بیشتر صدمه می‌بیند، اما این جنگ تجاری ثابت می‌کند که نه «خوب» است و نه برای ایالات‌متحده، «پیروزی آسان» است. کارگران آمریکایی به دلیل افزایش قیمت‌ها در ایالات‌متحده فقیرتر می‌شوند. یک استراتژی کارآمد برای پرداختن به چالش‌های واقعی وجود ندارد.
ماتیاس ماتیج[۲۵]
همکار ارشد اروپا در شورای روابط خارجی و استادیار اقتصاد سیاسی بین‌المللی در دانشکده بین‌المللی دانشگاه جان هاپکینز یک تجارت بزرگ دوجانبه میان ایالات‌متحده و چین، به معنای این است که چین وابستگی بیشتری به بازار ایالات‌متحده برای فروش کالاهای خود دارد؛ بنابراین، منصفانه است که بگوییم چینی‌ها بیشتر از تولیدکنندگان آمریکایی صدمه دیده‌اند. از طرف دیگر، مصرف‌کنندگان آمریکایی بیشتر از مصرف‌کنندگان چینی صدمه دیده‌اند. درحالی‌که صدمات برای تولیدکنندگان (دارای نماینده در بخش حاکمیتی هستند) بیشتر از مصرف‌کنندگان -که تمایل ندارند به‌اندازه تولیدکنندگان سازمان‌دهی سیاسی شوند- در معرض دید است. به نظر من سیستم اقتصادی آمریکا به‌گونه‌ای طراحی نشده است که به مصرف‌کنندگان معمولی آمریکایی آسیب نرساند، به همین دلیل معتقدم که ماهیت سیستم سیاسی چین از «آستانه درد» بالاتری نبست به ایالات‌متحده برخوردار است.
[۱]. Who Is Winning the Trade War?
[۲]. در فاز نخست توافق تجاری قرار است دو طرف از برنامه قبلی خود برای افزایش بیشتر تعرفه‌های وارداتی روی محصولات یکدیگر خودداری کنند و چین نیز میزان خرید محصولات کشاورزی از آمریکا را افزایش دهد. دولت آمریکا نیز متعهد شده است تا تعرفه بر روی واردات کالاهایی به ارزش ۱۲۰ میلیارد دلار از چین را از ۱۵ درصد فعلی به ۷.۵ درصد کاهش دهد. بااین‌حال، هنوز ۲۵۰ میلیارد دلار از محصولات وارداتی چینی مشمول تعرفه ۲۵ درصدی خواهند بود.
[۳]. Anne Krueger
[۴]. Jason Furman
[۵]. Daniel Rosen
[۶]. Jared Bernstein
[۷]. Chad Bown
[۸]. Mary Lovely
[۹]. Keyu Jin
[۱۰]. Amrita Narlikar
[۱۱]. Tara Sinclair
[۱۲]. Emily Blanchard
[۱۳]. Paul T. Haenle
[۱۴]. Salvatore Babones
[۱۵] Arvind Subramanian
[۱۶]. Michael D. Swaine
[۱۷]. Yukon Huang
[۱۸]. George Magnus
[۱۹]. Andrew J. Nathan
[۲۰]. Kimberly Clausing
[۲۱]. Susan Thornton
[۲۲]. JC de Swaan
[۲۳]. Adam Posen
[۲۴]. Jonathan Hillman
[۲۵]. Matthias Matthijs