دلایل و پیامدهای منازعه تکنولوژی آمریکا و چین

مترجم: هادی قربانیار

منازعه تجاری از همان ابتدا، محدودیت­‌های تجاری را نیز در برمی‌گرفت، مانند افزایش تعرفه­های گمرکی و کنترل­‌هایی که بر صادرات محصولات فناوری اطلاعات و ارتباطات اعمال‌شده است. در می ۲۰۱۹، بر شدت این محدودیت‌­ها افزوده شد، زمانی که هوآوی^[۱] و زیرمجموعه­‌های آن، به لیست نهادهای آمریکا^[۲] اضافه شدند. فهرستی که افراد، سازمان‌­ها و شرکت‌­هایی که برای امنیت ملی آمریکا، تهدید به‌حساب می‌­آیند، به‌صورت تفصیلی بررسی و معرفی می­‌کند. معیار موجود برای شرکت­‌های چینی فناوری، عبارت است از اینکه دولت آمریکا به دنبال ممانعت از استفاده­ تکنولوژی آمریکایی توسط این شرکت­ها برای تولید محصولات و ارائه­ خدمات است. تا آگوست ۲۰۲۰، این

ممنوعیت­‌ها به‌واسطه‌ تمدیدهای متعددی که وزارت بازرگانی آمریکا به هوآوی اعطا می­کرد و همچنین، از طریق شکاف قانونی که در خود آن­ها وجود داشت، دور زده می­شدند. ولی در ماه آگوست، آمریکا اعطای این تمدیدها را متوقف کرده و به شکلی چشم­گیر، محدودیت‌­های هوآوی و سایر شرکت­‌های چینی فناوری مانند زد تی ائی^[۳] برای استفاده از تکنولوژی آمریکایی را تشدید کرد. وضع این محدودیت­‌ها در اکوسیستم جهانی فناوری­های ارتباطاتی -که بسیار یکپارچه است- به معنای توقف تأمین چیپ­‌های پیشرفته­ برای هوآوی بود. این اقدام، به‌نوعی غیرقابل­انتظار بود، با توجه به اینکه فصل اول توافق تجاری جزئی که اوایل سال ۲۰۲۰ امضاء شد، بر بهبود صیانت از حقوق معنوی، به­ویژه از سوی چین تمرکز داشت. همان­گونه که در ادامه خواهیم دید، این، یکی از بزرگ­ترین دغدغه­های آمریکا در مورد چین است. چرا؟ (دلایل)…

از زمان تشدید منازعه سیاسی و اقتصادی آمریکا و چین، نگرانی­های آمریکا در مورد چین در حوزه­ تکنولوژی، بر سه محور متمرکز شده است؛ فشارهایی که بر شرکت­های آمریکایی فعال در خاک چین برای در اختیار قرار دادن تکنولوژی‌شان وارد آمده است، کمک­‌های دولتی که شرکت­‌های چینی فناوری در صورت تملک شرکت­های آمریکایی از آن­ها بهره­مند می­شوند و سرقت اطلاعات حساس تجاری از طریق شبکه­‌های رایانه‌­ای. به‌هرحال، محرک­‌های حقیقی عمیق­تری در پس این منازعه وجود دارند؛ پیشرفت چین در حوزه فناوری و تهدیدی که برای سلطه­ آمریکا ایجاد می­کند. همان­گونه که این مسئله برای تولید کالاهای اساسی صادق بود، چین در رقابت فناوری اطلاعات و ارتباطات نیز پیشرفت چشم­گیری دارد، بخشی که برای انقلاب صنعتی جدید که در حال ورود به آن هستیم، کلیدی است. به‌عنوان نمونه، تنها در طول ۲۰ سال، هوآوی از شرکتی محلی به یک پیشگام در جهان، در فروش تجهیزات ارتباطی و به‌طور خاص تلفن همراه (در سال ۲۰۱۸ از شرکت اپل^[۴] و نیز اخیراً در سال ۲۰۲۰، از سامسونگ^[۵] پیشی گرفت)، تبدیل شده است، با ۵۵ میلیون دستگاهی که در سه‌ماهه‌ دوم ۲۰۲۰، به فروش رساند. همچنین، چین یک قدرت هژمون کاملاً متفاوت ازنظر سیاسی، ژئوپلیتیک و اجتماعی است. در این زمینه، آمریکا تنها کشوری نیست که در برابر پیشرفت تکنولوژی چین، موضع گرفته است بلکه بریتانیا، ژاپن و استرالیا، همگی استفاده از تجهیزات هوآوی در شبکه‌­های ۵G را ممنوع کرده­اند. فرانسه و آلمان نیز هنوز موضع خود را اعلام نکرده‌­اند، اگرچه به نظر می­رسد که فرانسه، تمایل دارد تا محدودیت­‌های قابل­‌توجهی بر غول بزرگ چینی تکنولوژی اعمال کند.

گراهام آلیسون،^[۶] اندیشمند سیاسی، رقابت چین-آمریکا را مصداقی برای دام توسیدید^[۷] توصیف کرده و به جنگ پلوپونز^[۸] در دوران باستان اشاره می­کند: یک قدرت تثبیت­شده -که در این مورد آمریکا است- موقعیت خود را به‌وسیله‌ یک قدرت نوظهور درخطر می­بیند، ازاین‌رو قدرت برتر تمایل دارد تا آن را متوقف کند. این، به معنای وجود عنصر عقلانیت در رویکرد آمریکا بوده و حاکی از آن است که این مناقشه، ادامه پیدا خواهد کرد، فارغ از اینکه نتیجه­ انتخابات ریاست­‌جمهوری نوامبر، چه خواهد بود.

…و پیامدهای احتمالی

جنگ تکنولوژی میان دو کشور، می­توانست پیامدهای قابل­توجه اقتصادی به بار آورد. روابط محکم اقتصادی در حال حاضر وجود دارند، بنابراین، فرآیند جداسازی آسان نخواهد بود. به‌عنوان نمونه، شرکت‌­های مهم چینی در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات -که در پایان آگوست در لیست بازار سهام آمریکا قرار گرفتند- فروش سالیانه‌­ای معادل ۴۶۳ میلیارد دلار و ارزش بازاری معادل ۱٫۳ تریلیون دلار دارند (کمی بیشتر از دو برابر جریان مبادلات تجاری میان آمریکا و چین). همچنین، سنای آمریکا^[۹] اواسط امسال، قانونی جدید را وضع کرد که بر اساس آن، تمامی شرکت­های چینی (نه‌تنها شرکت‌­های تکنولوژی) که در فهرست بورس­‌های سهام کشور قرار دارند، مشمول افزایش نظارت‌­ها می­شوند. این اقدام، ممکن است به خروج برخی از این شرکت­ها، از آمریکا منجر شود که حجم چنین خروجی بسیار گسترده خواهد بود؛ ۳۰۰ شرکت چینی که در پایان تابستان در فهرست بورس‌­های سهام آمریکا قرار داشتند (شرکت­‌های تکنولوژی و غیره)، فروشی به‌اندازه‌ ۵٫۳ تریلیون دلار و ارزش بازاری معادل ۵٫۷ تریلیون دلار داشتند (ده برابر میزان تجارت متقابل و در مقیاسی مشابه با پنج شرکت برجسته فناوری آمریکا^[۱۰]).

نشانه­ دیگر ارتباط نزدیک ماین این دو اقتصاد، سهم بالای سرمایه‌­گذاری مستقیم خارجی آمریکا در چین و تأثیر آن در عرصه­ فروش است. به‌طور خاص، بیشتر سرمایه­‌گذاری خارجی آمریکا در کشورهای آسیایی، متمرکز بر فروش در خود بازار چین است؛ فروشی که در سال ۲۰۱۸، معادل ۶۰۰ میلیارد دلار بود (کمی بیشتر از جریان مبادلات تجاری میان دو اقتصاد و نزدیک به سه برابر میزان صادرات آمریکا به چین). همچنین، جریان سرمایه‌گذاری خارجی دوسویه میان آمریکا و چین در ماه­‌های اخیر، می­تواند نشانه­ای باشد از تأثیر مستقیمی که این مناقشه، بر دو کشور می­گذارد. قبل از آغاز منازعه تجاری در حوزه فناوری، میانگین سرمایه­­‌گذاری خارجی مستقیم میان دو کشور، ۳۷ میلیارد دلار در سال بوده است (۲۰۱۳-۲۰۱۷)، یعنی چینی­‌ها نزدیک به ۲۴ میلیارد در آمریکا، سرمایه‌­­گذاری کرده و رقم سرمایه­‌گذاری آمریکایی­‌ها در چین نیز حدود ۱۳ میلیارد بوده است. این رقم به‌طور میانگین در سال­های ۲۰۱۸-۲۰۱۹، به نصف کاهش یافت که عمدتاً به دلیل رکود سرمایه‌گذاری از سوی چین بود. همان­گونه که انتظار می­رفت، این رکود بیشتر در بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات منعکس‌شده، به‌طوری‌که میزان سرمایه‌­گذاری مستقیم چین در آمریکا در این بخش، تقریباً بعد از سال ۲۰۱۸، به صفر رسیده است.

البته ضروری است تا اشاره شود که عرصه­ فناوری اطلاعات و ارتباطات، تأثیری غیرمستقیم بر سایر بخش‌­های مهم و همچنین، سایر کشورها دارد؛ بنابراین، منازعه­ دو بازیگر بزرگ جهان، پیامدهای جهانی خواهد داشت. به‌عنوان نمونه، اروپا به‌شدت، به تجهیزات چینی برای راه­اندازی شبکه‌­ی ۵G وابسته است -که عنصری کلیدی برای انقلاب صنعتی جدید است- و این مسئله، باعث محدودیت شراکت با آمریکا می­شود. همچنین،‌ جنگ فناوری کنونی، می­تواند پیشرفت در زمینه مدیریت تکنولوژی بین‌­المللی را تضعیف یا محدود نماید. توسعه­ سریع فناوری­‌های جدید و ظرفیت آن­ها برای ایجاد اختلال اجتماعی و اقتصادی، مستلزم استانداردهای بین‌­المللی است تا بدین‌وسیله چنین تأثیرات مختل‌کننده‌ای به حداقل برسند. به‌هرحال، همکاری در فضایی که در آن دو الگوی برجسته از تکنولوژی درگیر جنگ هستند، دشوار است. درواقع، زمانی که همکاری شکست بخورد، پیشرفت در بخش­های بین­‌المللی نیز آسیب می­بیند. این پهپادهای چینی بودند که در سال ۲۰۱۹، آتش کلیسای نوتردام^[۱۱] پاریس را خاموش کردند. در آن زمان، قانون فرانسه به‌سرعت تغییر پیدا کرد تا اجازه دهد که پهپادها در آسمان پایتخت کشور، به پرواز درآیند؛ اما اگر کلیسای نوتردام دوباره آتش بگیرد، پهپادهای چینی ممکن است، دیگر نتوانند آنجا باشند تا شعله­‌ها را خاموش کنند.

منبع:

https://www.caixabankresearch.com/en/economics-markets/activity-growth/us-china-technology-conflict-initial-insight

[۱] Huawei

[۲] US Entity List

[۳] ZTE

[۴] Apple

[۵] Samsung

[۶] Graham Allison

[۷] Thucydides

[۸] Peloponnesian War

[۹] US Senate

[۱۰] FAANG

[۱۱] Notre Dame