دکتر محمدصادق کوشکی؛دکتری روابط بین الملل و استاد مدعو مرکز مطالعات آمریکا
یکی از اقدامات درست و کارشناسی شده وزارت خارجه دولت سیزدهم، بحث توسعه روابط با کشور عمان است. این‌که چرا این حرکت به‌صورت کارشناسی و قابل‌تقدیر است، به ویژگی‌های کشور عمان برمی‌گردد؛ عمان، تنها شریک ما در تنگه هرمز بوده که قاعده شمالی هرمز در اختیار ایران و قاعده جنوبی آن در اختیار و تملک عمان است. در اهمیت کشور عمان، باید گفت در حین برخورداری از ساحل در تنگه هرمز، از گسترش ساحلی در دریای عمان، اقیانوس هند و حتی بخشی از دریای عرب تا نزدیکی خلج عدن برخوردار بوده و از این نظر سواحل شرقی کشور عمان گستردگی راهبردی بسیار مهمی برای این کشور ایجاد کرده که قابل‌انتقال به شرکای این کشور نیز است. نکته دیگری که اهمیت عمان را غیر از مسائل راهبردی نشان می‌دهد، این است که عمان، می‌تواند دروازه مطمئن و باثبات ایران به کشورهای حاشیه جنوب خلیج‌فارس باشد.
حاکمان عمان در طول سال‌های بعد از پیروزی انقلاب اسلامی تا به امروز، عقلانیت ابزاری جدی‌تر و بهره عقلانیت بیشتری در مقایسه با حاکمان سعودی و بحرینی از خودشان نشان دادند و از این نظر، باهم قابل‌مقایسه نیستند، یعنی ذهن حاکمان عمان بسیار توسعه‌یافته‌تر و ازنظر عقلانی، نسبت به کویتی‌ها پیشگام هستند و به همین دلیل، این امکان در طول سال‌های گذشته وجود داشته که به‌خوبی استفاده نشده اما در حال حاضر، این شناخت ایجاد شده و گام‌های اولیه نیز برداشته شده است تا ما بتوانیم از دروازه عمان، ورودی مطمئن و چندبعدی به کشورهای جنوب خلیج‌فارس داشته باشیم. یکی از نمادهای عقلانیت حاکمان عمان، این است که این حقیقت را پذیرفته‌اند که ایران، قطب بالقوه و بالفعل منطقه غرب آسیا است؛ یعنی حاکمان عمان نیز عملاً این هم‌زبانی را پذیرفته‌اند و به این عنوان، از سال ۱۳۶۱ به بعد رفتاری را با جمهوری اسلامی ایران داشته‌اند که درخور شایستگی جمهوری اسلامی بوده است که اصلاً با کشورهای کویت، امارات، بحرین و عربستان، قابل‌مقایسه نیست.
کشور عمان علیرغم جمعیت محدود، دارای گستردگی جغرافیایی خوبی است که از جنوب تا شمال این کشور، حدود ۹۰۰ کیلومتر فاصله وجود دارد و این، یعنی یک تنوع جغرافیایی. این کشور علیرغم برخورداری از نفت، دارای معادن زیادی است و امکان توسعه بنادر در آب‌های شرقی را دارد. جامعه عمانی، جمعیتی مایل به توسعه و دارای زیرساخت‌های فرهنگی و هویتی خوبی هستند؛ یعنی یک فرد عمانی، بسیار غنی‌تر، با هویت‌تر و فرهنگی‌تر از شهروندان کویت، عربستان، امارت و اقلیت حاکم بر بحرین است. این توسعه‌یافتگی عمان، زمینه‌سازی بسیار خوبی را ایجاد می‌کند. اگر ما بخواهیم کشوری را پیدا کنیم که ازنظر فرهنگی به ما شبیه باشد، آن کشور فقط عمان است. اماراتی‌ها، کویتی‌ها، عربستان و اقلیت حاکم بر بحرین، بی‌هویت، بدون اصالت و بی‌ریشه هستند اما عمانی‌ها این‌گونه نیستند و یک سابقه طولانی هویتی، تاریخی و فرهنگی دارند و همین بستر مناسب برای ارتباط‌گیری، درخور جمهوری اسلامی است.
این نگاه دولت رئیسی به عمان، اقدامی درستی است و توقع می‌رود که این گام‌های اولیه برای توسعه روابط با عمان در حوزه‌های اقتصاد، صادرات علمی – مهندسی و ارتباطات برای توریسم از سوی عمان به سمت جمهوری اسلامی و همکاری‌های سیاسی تا حتی مباحث امنیتی -که سابقه رزمایش‌های مشترک را هم داریم- برداشته شود و این امر، نشان می‌دهد ما امکان بسته گسترده همکاری دوجانبه را داریم که به نفع هر دو کشور خواهد بود و این مراقبت را باید دولت رئیسی انجام بدهد که این بستر و زیرساخت‌های مناسب کشور عمان برای توسعه روابط، خدایی نکرده با اقدامات نسنجیده و رفتارهای خام برخی از افرادی که وارد روابط اقتصادی می‌شوند، آسیب نبیند. سفر رئیسی و همه‌جانبه دیدن عمان، حرکت و اقدام درستی است و امیدواریم این مسیر، توسعه پیدا کند و اگر بتوانیم در ارتباط‌گیری همه‌جانبه موفق باشیم که زمینه‌های آن نیز فراهم است و فقط باید دولت، هوشمندانه رفتار کند و همچنین، باید پایش کند تا این بستر آسیب نبیند، دیگر ارتباط گرفتن با سایر کشورهای جنوب خلیج‌فارس، کار دشواری نیست و ما می‌توانیم از دروازه عمان، ارتباط برقرار کنیم و عملاً رابطه همه‌جانبه و مناسب با این کشور، می‌تواند مقدمه‌ای برای اعتمادسازی ملت‌های جنوب خلیج‌فارس و جمهوری اسلامی ایران باشد.