بررسی آخرین تحولات منطقه غرب آسیا؛ آغاز انفجار بزرگ؟!

بررسی آخرین تحولات منطقه غرب آسیا؛ آغاز انفجار بزرگ؟!

نشست «بررسی آخرین تحولات منطقه غرب آسیا؛ آغاز انفجار بزرگ؟!» از سلسله نشست‌های تخصصی تقابل تمدنی ایران و آمریکا توسط مرکز مطالعات آمریکا در محل پژوهشکده مشترک شهید صدر(ره) برگزار شد. در این نشست، سه نفر از اساتید و صاحب‌نظران مسائل منطقه و بین‌الملل، به ارائه بحث و تبادل نظر پیرامون مهمترین تحولات اخیر منطقه غرب آسیا (شامل انتخابات پارلمان لبنان، ترور شهید صیاد خدایی، سانحه منطقه‌ی پارچین، مصوبه ضدصهیونیستی پارلمان عراق، توقیف کشتی یونانی و راهپیمایی پرچم) پرداختند.

در ابتدای نشست دکتر حسن محمدمیرزائی، مدیر مرکز مطالعات آمریکا با ارائه توضیحات مقدماتی اشاره کردند که منطقه طی هفته های اخیر با تحولات مختلفی از جمله: حملات فلسطینی‌ها و بحران امنیتی رژیم صهیونیستی در داخل، افزایش حملات این رژیم به سوریه، انتخابات لبنان، ترور شهید خدایی، حمله به پارچین، راهپیمایی پرچم در سرزمین های اشغالی مواجه بوده است و بر اساس برخی تحلیل‌ها به نظر می رسد که منطقه آبستن تحولاتی مهم و به نوعی یک انفجار بزرگ است.

ایشان در ادامه این سؤال مطرح کردند که آیا تحولات اخیر در منطقه غرب آسیا، سرآغاز یک انفجار بزرگ است؟!

در ادامه، دکتر محمدصادق کوشکی، اشاره کرد که منطقه غرب آسیا همواره دچار آشوب و آشفتگی بوده است ولی شاید اکنون تعداد، تنوع و سرعت بروز اتفاقات و انتشار آن‌ها موجب شده است که ضریب رسانه‌ای پیدا کنند و بیش از پیش، در کانون توجه افکار و مباحث عمومی قرار گیرند و منجر به نوعی التهاب و هیجان عمومی شود. عضو هیئت علمی دانشگاه تهران تصریح کرد که بدون شک، بروز و ظهور رویدادها و پیشامدهای اخیر، متأثر از نقش و موضع کشورهای منطقه است و گروه‌بندی‌ها و جبهه‌گیری‌های منطقه‌ای بیانگر علل (دلایل) وقوع حوادث در گذشته و نیز تعیین مناسبات و اتفاقات منطقه در آینده است؛ هر چند جهان در یک پیچ تاریخی خاص قرار دارد و بخصوص جنگ روسیه و اوکراین باعث شده است بسیاری از پیش‌بینی‌ها و احتمالات گذشته، با خطا و شکست مواجه شود و معادلات و تعاملات جهانی تغییر یابد و جهان در معرض صحنه‌آرائی جدید قرار گیرد و مسائل و مشکلات جدیدی، همچون به چالش کشیده شدن هژمونی قدرت‌های بزرگ، بحران کمبود و گرانی غلات و … پدید آید؛ و بطور مثال قزاقستان در اقدامی نادر، صادرات گندم خود را بخاطر نیاز شدید داخلی‌ ممنوع کرده است علی رغم اینکه به شدت به درآمد آن احتیاج دارد. کارشناس مسائل منطقه تأکید کرد که پیش‌بینی آینده منطقه در گروی تبیین نقش‌آفرینی و موضع‌گیری کشورهای منطقه بر اساس میزان استقلال سیاسی آن‌ها و نیز تقابل دو گروه و جبهه محور مقاومت با محور شرارت است و از همین طریق می‌توان ریشه و دلیل برخی اتفافات و حوادث گذشته را نیز درک کرد؛ از این روی بر اساس مجموع شواهد و قرائن می‌توان دریافت که محور مستقل و مقاومت در شرایط خوبی نسبت به زمان‌های گذشته قرار دارد ولی اسرائیل به دلایل مختلف (از جمله ضعف دولت‌ اسرائیل و خالی شدن آن از وزنه‌های سیاسی سنگین، افزایش اختلاف با آمریکا و نیز کاهش اعتقاد مردم اسرائیل به ایدئولوژی صهیونیست و روی آوردن حداکثری به رفاه‌جویی و لذت‌طلبی صرف) در مسیر ضعف و زوال قرار داد؛ تا جایی که از جنگ سخت علیه حزب‌الله گریزان است و حتی از جنگ نظامی با حماس نیز هراسان است؛ بنابراین برای نشان دادن خود و باقی ماندن در صحنه، از هر گونه اقدام مخرب ولو کوچک بر علیه ایران و مقاومت، اجتناب نخواهد کرد. دکتر کوشکی در پایان توصیه کرد که در چنین شرایط خطیر و حساسی نیاز است دقت و ظرافت بیشتری در زمان و نحوه انجام اصلاحات اقتصادی مد نظر دولت سیزدهم صورت گیرد تا وضعیت معیشت مردم موجب نشود هر مسئله و یا مشکل عادی در کشور، به سرعت به یک امر بحرانی و امنیتی در کشور تبدیل شود و بصورت ناخواسته،  دستاوردهای کشور در تشکیل و تعالی جبهه مقاومت را نیز تحت تأثیر قرار دهد و منجر به از دست رفتن و یا کاهش یافتن برخی از نتایج مطلوب حاصل شده در منطقه شود.

در ادامه این نشست، استاد محمدعلی مهتدی، ضمن تبیین نتایج انتخابات لبنان و تعداد کرسی‌هایی که حزب‌الله لبنان توانسته است به دست آورد، در تشریح راهپیمایی پرچم اسرائیل بیان داشت که با وجود افزایش خشونت و هتک حرمت شهرک‌نشینان در رویارویی با مردم فلسطین و نیز ایجاد موانع امنیتی بسیار زیاد برای جلوگیری از ورود آن‌ها، فلسطینی‌ها در صحنه حضور یافتند و مقاومت خود را بیش از پیش مشهود و نمایان ساختند و به اسرائیل اجازه ندادند یک تصویر یکپارچه و آرام از حضور خودشان در مسجد‌الاقصی مخابره کنند. کارشناس ارشد مسائل منطقه تصریح کرد که در هر حال مراسم پرچم امسال، علی‌رغم تهدیدات قبلی حماس و حزب‌الله، با واکنش جدی آن‌ها روبرو نشد زیرا اولاً تعداد شهرک‌نشین حاضر در راهپیمایی کمتر از برآورد و خواست رژیم (حدود ۳۰ هزار نفر) بود؛ ثانیاً اسرائیل ادعا کرده بود که شهرک‌نشین‌ها وارد مسجد خواهند شد و قبه‌الصخره را تخریب خواهند کرد ولی چنین نشد؛ ثالثاً مصر (دارای گذرگاه مرزی رفح با غزه) و قطر (حامی مالی و بازسازی فلسطین)، وساطت و رایزنی کردند که اسرائیل قرار نیست اقدام جدی انجام دهد و شما هم نباید اقدام جدی متقابلی انجام دهید؛ رابعاً حزب‌الله لبنان در حال حاضر از محبوبیت مردمی خوبی برخوردار است و با توجه به ملاحظات و اقتضائات سیاسی و اقتصادی داخل لبنان، ترجیح بر عدم درگیری داشت. دکتر مهتدی با اشاره به ترور شهید خدایی و سایر حوادث مشابه، تأکید کرد که انجام موفق برخی اقدامات مانند ترور یک مسئول و یا شخصیت در کشور نیازمند نوعی کار تیمی و گروهی است لذا ضرورت دارد سازمان‌ها و نهادهای اطلاعاتی، با افزایش توان خود تلاش کنند اولاً از وقوع حادثه یا اتفاق پیشگیری شود و ثانیاً در صورت بروز حوادث و اتفاقات، شناسایی و دستیابی به آمران و عاملان آن را تسهیل و تسریع کنند.

در پایان این نشست، دکتر سید مصطفی خوش‌چشم ضمن تبیین اجمالی حوادث و اتفاقات اخیر، تأکید کرد که وقوع حوادث و اتفاقات مختلف در جهان، منطقه و کشور نباید کارگزاران و مسئولان جمهوری اسلامی را به آفت اخذ تصمیمات و اقدامات روزمره دچار کند. کارشناس مسائل بین‌الملل تصریح کرد که سیاست و تصمیم راهبردی موجب می‌شود که تحلیل حوادث و اتفاقات اخیر و نیز تجویز واکنش نسبت به آن، صرفاً در مقیاس منطقه‌ای صورت نگیرد بلکه ابعاد و زوایای گوناگون آن در مقیاس جهانی، منطقه‌ای و داخلی بررسی شود و بر اساس آن، تدبیر کرد و تصمیم گرفت؛ بطور نمونه نگاه راهبردی به صحنه‌آرائی و بازیگری آمریکا و اسرائیل نشان می‌دهد که آمریکا در حال اخراج از منطقه هست ولی همزمان تلاش دارد با استفاده از ظرفیت کشورهای منطقه و نیز رژیم صهیونیستی، موانعی در مسیر موفقیت‌آمیز ایران در محور مقاومت و منطقه ایجاد کند و به همین منظور، اسرائیل در حال تلاش است تا جنگ و تنش با ایران را به اطراف و نزدیکی مرزهای ایران برساند و ضربآهنگ تنش را افزایش دهد لذا اتفاقات و حوادث اخیر را نباید صرفاً از منظر ضعف دشمن در ناتوانی اقدام گسترده و اجبار به روی آوردن به یک یا چند اقدام ساده مانند ترور فیزیکی تقلیل داد. دکتر خوش‌چشم در ادامه مباحث خود تشریح کرد که دشمن تمدنی جمهوری اسلامی ایران یعنی آمریکا، هم به لحاظ داخلی و هم در سطح جهانی با مسائل و مشکلات جدی و متعددی روبرو است و از طرف دیگر نتوانسته است مقاومت ایران در مذاکرات هسته‌ای را بشکند و آن را مجبور به عقب‌نشینی و تحمیل خواسته خود کند و مذاکرات با وقفه طولانی روبرو شده است و نیز از طرف دیگر، نائب منطقه‌ای آمریکا یعنی اسرائیل، ضمن گرفتاری به دولت ضعیف و ضعف‌های داخلی، با استقامت قوی کشورهای محور مقاومت منطقه روبرو شده است؛ لذا دشمنان جمهوری اسلامی خصوصاً آمریکا و اسرائیل قصد دارند توان و انرژی خود را که در این حدود ۸ ماه مذاکرات هسته‌ای (به منظور مشخص شدن نتایج آن) نگهداری و ذخیره کرده بودند آزاد سازند و تمام همت رزم و عملیات خود را بکار گرفته‌اند تا از هر طریق ممکن بتوانند خواسته خود در مذاکرات را به ایران تحمیل کنند و نیز ضربات اساسی یا هر چند کم به کشور وارد سازند و در این جنگ، از تمامی روش‌های سخت، نیمه‌سخت و نرم مانند ترور فیزیکی، تحریم، تخریب، بیولوژیک، سایبری و … استفاده می‌کنند. دکتر خوش‌چشم در پایان توصیه کرد که ایران نیز باید بصورت متقابل، در چنین رویارویی و جنگی، ضمن حفظ و افزایش توان جنگ سخت خود (امکانات، تجهیزات و قابلیت‌های نظامی مانند موشکی، پهبادی و …) توانمندی جنگ در حوزه نیمه‌سخت و نرم (مانند اهرم و ابزارهای فشار هسته‌ای، منطقه‌ای، سایبری و …) را نیز افزایش دهد و ضمن مدیریت و کاهش مشکلات و چالش‌های میان خود و کشورهای همسایه و منطقه، تقابل با اسرائیل را بصورت تصاعدی ولی مدیریت شده انجام دهد.