گروه مترجمان مرکز مطالعات آمریکا
تهیه واکسن و واکسیناسیون مردم در شرایطی که کرونا اقتصاد آمریکا را ویران کرده و تأمین هزینه‌های سرسام‌آور آن، یکی از مسائل پیش روی دولت بایدن است. واکسیناسیون عمومی یعنی درگیری دولت با افراد، خانواده‌ها، مشاغل و دولت‌های ایالتی و محلی؛ خاصه آنکه تردیدهایی جدی نیز در خصوص واکسن‌های کووید وجود دارد و برخی در آمریکا، حتی ماسک زدن را هم ناقض آزادی خود می‌دانند، چه رسد به تزریق واکسن! اما به‌هرحال چاره‌ای نیست و دولت هم مجبور است، هزینه‌های این کار را بپردازد؛ اما چگونه؟!
بایدن در مبارزات انتخاباتی وعده رشد پایدار اقتصادی، بازسازی طبقه متوسط آمریکایی بهتر را برای همه، وعده داده بود. آمریکا هم که قرار است، کماکان رهبری جهان را بکند؛ با این اوضاع اقتصادی، چگونه؟! اصلاح وضعیت داخلی آمریکا یا رهبری جهان، دوگانه‌ای است که حل آن در گرو سیاست‌گذاری در حوزه تجارت بین‌الملل است. آمریکا مجبور است، بزرگ‌تر از خود بیندیشد تا بتواند مشکلاتش را حل کند. تصویری که نهادهای مطالعاتی و سیاست پژوهی آمریکا از وضعیت جهان در تجارت (با نظر به اوضاع کشورها در همه‌گیری کرونا) ارائه می‌دهند، تأثیر زیادی بر عملکرد دولت بایدن در تجارت بین‌الملل دارد. آمریکا به یک عملکرد صحیح در این زمینه نیازمند است تا بتواند مانع بروز کمبود کالا در کشورش شود. آمریکا هم‌اکنون، در توافق سه‌جانبه‌ای با مکزیک و کانادا است و لازم است با چین، ژاپن، انگلستان، هند، کنیا و بالأخص اتحادیه اروپا، توافقاتی را به امضاء رساند. در مرحله بعد برای آمریکا، تغییر رئیس سازمان تجارت جهانی[۱] مهم است تا بتواند رویه‌ها را به نفع خود تغییر دهد.
البته همه این‌ها منوط به تصمیم کنگره نیز است. بایدن، باید بتواند کنگره را برای این اقدامات قانع کند و حتی در مواردی، قانون تجارت آمریکا را نیز تغییر دهد. چراکه برخی قوانین هم‌اکنون از اقتدار این کشور در عرصه بین‌الملل حمایت نمی‌کند یا لازم است، برای تسریع در رشد تجارت جهانی آمریکا مورد بازبینی قرار گیرند؛ مانند قوانین مالیاتی در حوزه تجارت دیجیتال. تاریخ اعتبار برخی از قوانین نیز به سر آمده است؛ لذا در صورت تدبیر و تقنین درست، زمینه مناسبی برای خیزش تجاری آمریکا در دوران بایدن وجود دارد.
- و اما چین!
چین در دو دهه اخیر، رقیبی قوی برای آمریکا در عرصه تجارت بین‌الملل بوده است. اخیراً هم که ائتلاف «همکاری جامع اقتصادی منطقه‌ای»[۲] را با کره جنوبی، ژاپن، کانادا و نیوزلند، تشکیل داده است تا تعرفه‌های گمرکی را در نسبت یکدیگر، هر چه کمتر کنند. این ائتلاف با انجمن ملل جنوب شرقی آسیا (آ سه آن)[۳] نیز توافقنامه امضاء کرده‌اند. این کشورها ۲۹ درصد تولید ناخالص ملی در کل جهان را دارا هستند و به‌راحتی بر کشورهای اطراف خود نیز تأثیر می‌گذارند، درحالی‌که مدتی است رابطه چین و آمریکا در امور تجاری به خاطر سیاست‌های دولت ترامپ، شکراب شده است. اکنون دولت آمریکا خارج از این ائتلاف قرار دارد و بنابراین، تقریباً از مناسبات تجاری یک‌سوم جهان دور افتاده، دست‌کم آن‌گونه که دست رقیب بزرگش، چین باز است، نمی‌تواند آزادانه رقابت کند. کشورهای ائتلاف هم برحسب نوع قراردادی که با چین در جاده ابریشم جدید[۴] عقد کرده‌اند، به‌سادگی نمی‌توانند، به سمت دولت جدید ایالات‌متحده چرخش کنند، فلذا کار دولت بایدن سخت‌تر می‌شود.
- کووید-۱۹
پاندمی کرونا مصائب زیادی را برای اقتصاد آمریکا ایجاد کرد. درعین‌حال، دولت نمی‌تواند مباحث مربوط به سلامت همگانی را به دلیل مشکلات مالی کنار بگذارد. البته بایدن در مبارزات انتخاباتی همواره به سرمایه‌‌دار شدن هر چه بیشتر بهداشت و درمان در دولت ترامپ، اشکال می‌گرفت و رویکردش به سیاست هم‌حزبی‌اش اوباما[۵] در دوران ریاست‌جمهوری‌اش نزدیک‌تر بود. این رویکرد مستلزم هزینه کرد زیادی از طرف دولت آمریکا در زمینه بهداشت و سلامت است؛ چیزی که در نگاه اول با مدلولات اقتصاد بازار تغایر دارد.
به‌هرحال، دولت بایدن کار سختی برای تأمین هزینه‌های بخش سلامت در دوران کرونا از یک‌سو و رشد اقتصادی پایدار از سوی دیگر، در پیش روی دارد. اگر برنامه‌ریزی‌های اقتصادی به‌درستی و با دقت صورت گیرد، شاید بخش‌های خرد اقتصاد آمریکا بتوانند جانی دوباره بیابند یا بتوانند، خدمات و کالاهای خود را به خارج از کشور صادر کرده و در زنجیره‌های جهانی تأمین کالا شرکت جویند. به‌این‌ترتیب، یک سیاست‌گذاری صحیح تجاری می‌تواند، نقشی در کمک به مشاغل متعلق به اقلیت‌ها و مشاغل موجود در جوامع روستایی ایفا کند تا شاید روزی «رؤیای آمریکایی» – که خیلی دست‌نیافتنی شده است- دست‌یافتنی شود.
- سخن پایانی
بازسازی سیطره آمریکا در حوزه تجارت جهانی، اگرچه منوط به تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری اقتصادی درست در دولت بایدن است اما باید دانست برای این کار، وفاقی ملی نیز لازم است. جمهوری خواهان و دموکرات‌ها، این دو گروه رقیب دیرینه تا کجا به مخالفت‌های خود با یکدیگر ادامه می‌دهند؟ سایه سنگین انتخابات آمریکا و اتفاقات پس از آن، تا کی بر سر این دولت خواهد بود؟ آیا بر سیاست‌گذاری اقتصادی و سیاست بین‌الملل آمریکا، تأثیر خواهد گذاشت؟ آیا رویه سیاسی دولت بایدن به سمت همکاری‌های جهانی خواهد رفت یا او نیز تخاصم با چین و دیگر رقبا را در پیش خواهد گرفت؟ آیا چینِ قدرتمند شده در عرصه تجارت جهانی، به نیکویی زمین بازی را برای آمریکا بازخواهد کرد یا آمریکا راه سختی را برای بازیابی بازارهای ازدست‌رفته پیش رو خواهد داشت؟ آیا سیاست خارجی آمریکا به سمت تنش‌زدایی – در مقایسه با آنچه ترامپ انجام داد- می‌رود یا تنش با جهان، این بار به روشی دیگر ادامه خواهد یافت؟
[۱] World Trade Organization
[۲] Regional Comprehensive Economic Partnership (RCEP)
[۳] Association of Southeast Asian Nations (ASEAN)
[۴] Belt and Road Initiative
[۵] Obama Care