خوزه رافائل سیلوا آپونت؛ سفیر کشور ونزوئلا
حدود ۲۸ کشور هستیم که کلوب تحریمی‌ها را تشکیل می‌دهیم و هر بار که این تحریم‌ها تشدید می‌شود، ما به یکدیگر نزدیکتر می‌شویم؛ برای مثال در سال ۲۰۰۱ زمانی که رئیس‌جمهور آقای چاوز، اعلام کردند که نگاهشان را به سمت اوراسیا و خاورمیانه برگرداندند؛ زیرا ما از سال ۲۰۰۶ به‌شدت در حوزه دفاعی مورد تحریم قرار گرفته‌ایم و تا امروز نیز تهاجمات شدیدی در حوزه تحریم‌ها علیه ما صورت گرفته است و شاید همه فکر کنند که دولت یانکی امپریالیستی آمریکایی، عمان و… گفتند که تحریم‌ها را علیه کشور ما اعمال کردند. این اشتباه است، باید شفاف‌سازی کرد و باید بگوییم که اجازه ندادند که درآمدها و منابع، به کشور ما برسد؛ منابع حداقلی که ونزوئلا توانسته است برای بقای خودش صادر کند. همان‌طور که می‌دانید رئیس‌جمهور ما آقای نیکلاس مادورو، وزیر امور خارجه رئیس‌جمهور چاوز بودند و همان خط مشی ضد امپریالیستی را ادامه دادند و ما هم همچنان در تهاجم‌های این کشورها هستیم و با مدل نئولیبرال و هژمونی آمریکا مخالف هستیم.
به علت کم بودن زمان، به چند مورد از پیشرفت‌های ونزوئلا، در روابطی که با جمهوری اسلامی ایران داشته است، اشاره خواهیم کرد.
از جمله می‌توانیم به بخش تاریخی اشاره کنیم که در سال ۲۰۰۱ آقای فرمانده چاوز به علت فرار و نجات از تهاجمات وحشیانه امپریالیسم یانکی، نگاهشان را به سمت خاورمیانه و اوراسیا برگردانند و این ویژگی را داشت که روابط بین دو کشور در سال ۲۰۰۸ تقویت شد و پیشرفت‌های خوبی در حوزههای مربوط به ساخت کارخانه‌های تولید خودرو، تراکتور و همچنین کارخانه‌های تولید شیر، لبنیات، سیمان و… داشتیم و روابطمان در سال ۲۰۰۹ توسعه پیدا کرد.
بانک دوجانبه ایران و ونزوئلا افتتاح شد. حدود دو هفته پیش، یک هیئت ونزوئلایی در تهران حضور داشتند و مدیران بانک ایران و ونزوئلا برای تقویت این اتحاد و مبارزه با تحریم‌های مالی، در تهران جلسه داشتند. ما باید روش‌هایی برای شکست این تحریم‌ها و محاصره در پیش بگیریم. اطلاعات دیگر این است که در سال ۲۰۰۱ روابط در حدود ۱۸۹ میلیون دلار بود و این آغاز روابط ما بود. در پایان سال ۲۰۱۲ در حدود ۷۶ میلیون دلار بود. ما از سال ۲۰۱۲ تا سال ۲۰۲۰ جهشی داشتیم و در بحث زیرساخت‌ها و نفت، حمایت‌هایی از سمت ایران بوده است.
در حوزه علم و فناوری باید بگوییم اگر علم و فناوری نباشد، پیشرفتی نخواهیم داشت و این کاری است که دولت انقلابی رئیس‌جمهور، آقای مادورو انجام داده است که جهش بزرگی از طریق معاون علم و فناوری انجام شده است که مسئولیت وزارت‌خانه علوم فناوری هم با ایشان است. ما در ادامه این تحریم‌های جنایت‌کارانه در اواسط سال ۲۰۲۰ همچنان حمایت ایران را داشتیم و یک فروشگاه مگاسیس ایجاد شد که نتیجه همکاری دولتی اتکا با ونزوئلا بوده است و محصولات زیادی در آنجا تأمین شده است که کمک بزرگی به کاهش اثر تحریم‌های حوزه غذایی کرده است.
در سال ۲۰۰۲ پالایشگاه الپالیتو کمک بزرگی بود که به ما شد. همچنین در ۱۱ ژوئن ۲۰۲۲ آقای رئیس‌جمهور، با آقای دکتر رئیسی جلسه داشتند که تفاهم کلی ۲۰ساله را باهم امضا کردند که شامل حوزههای مختلفی می‌شود و در ماه نوامبر سال گذشته، نهمین جلسه کمیسیون مشترک ایران و ونزوئلا در مورد پیشرفت‌هایی که از زمان حضور آقای مادورو در روابط دوجانبه حاصل شده است، برگزار شد.
همکاری‌های ما در حوزه انرژی، نفت، فروش و تبادل سوخت و محصولات نفتی از جمله جت۱ و تبادل تکنولوژی و همچنین کاتالیزورها بوده است که خیلی برای ما مهم است. در حوزههای مختلف برق، همکاری‌های مختلفی داریم. درباره ساختاربندی دوباره و احیای سیستم سراسری برقمان، کمک بزرگی از طرف ایران شده است.
در حوزه صنعتی، تبادل ماشین‌آلات، فروش خودرو، محصولات دارویی، فناوری، ارتباطات و حوزه گردشگری، در حال تقویت روابط هستیم و در حوزه آموزشی، تبادل اساتید و متخصصین در حوزههای فنی و علمی داشته‌ایم. در حال حاضر یک هیئت ایرانی در ونزوئلا هستند که جلساتشان را ادامه می‌دهند و با وزرای مختلف از جمله وزیر گردشگری، وزیر نفت و رئیس وِنه تور جلسه‌هایی داشتند و همچنین جلسات متعددی با مقامات عالی‌رتبه ونزوئلایی در حوزههای مختلف از جمله وزارت‌خانه‌ها دارند و این برنامه تا روز جمعه ادامه خواهد داشت.
در ادامه، در پاسخ به پرسش یکی از حاضرین مبنی بر «باتوجه‌به اینکه ایران و آمریکای لاتین، در اهداف سیاسی‌شان به‌نوعی همسو هستند و جهت‌هایشان یکی است. فرصت‌های اقتصادی که بین این کشورها وجود دارد و واقعی هم هستند، چرا تا به این لحظه محقق نشده است یا میزان تحقق آن به میزانی که باید باشد، نبوده است؟ چه پیشنهاداتی می‌توان ارائه داد تا این سطح همکاری‌ها ارتقا پیدا کند و بخش‌های خصوصی دو کشور بیشتر به هم مرتبط بشوند؟»، افزود:
در حال حاضر می‌خواهم به موضوع ونزوئلا اشاره کنم. گروهی از دوستان ایرانی بخش خصوصی هم دولتی هستند و در حال حاضر در ونزوئلا حضور دارند و به‌صورت تدریجی این مسئله در حال حاصل شدن است و به‌ویژه در مورد ونزوئلا، رئیس‌جمهورمان آقای نیکلاس مادورو گفته است درها باز است؛ زیرا ونزوئلا نیاز به سرمایه‌گذاری هم بخش خصوصی و هم بخش دولتی دارد. می‌دانیم که بخش دولتی به‌تنهایی توانایی انجامش را ندارد و نیاز داریم که بخش خصوصی را هم وارد کنیم و در حال حاضر به طور مستمر، گروه‌هایی در حال بازدید از شرکت‌ها و شخصیت‌های دولتی ونزوئلا هستند.
در ادامه، یکی دیگر از حاضرین در جلسه پرسشی مبنی بر «یکی از مهم‌ترین ابعادی که در حال حاضر درباره تغییر نظم بین‌الملل مطرح می‌شود، در حوزه هوش مصنوعی Artificial intelligence است و همان‌طور که می‌دانید، امروزه بین آمریکا و چین درباره هوش مصنوعی، تراشه‌ها و نیمه‌هادی‌ها بسیار تنش‌ها شدید شده است و در ۲۱ فوریه، رئیس‌جمهور چین عنوان می‌کند که چین برای این که بتواند به خوداتکایی و ابرقدرتی برسد، بایستی در حوزه فناوری، به پیشرفت‌های عالی دست پیدا بکند. با این مقدمه می‌خواستم این مسئله را عنوان کنم که جمهوری اسلامی ایران بعد از انقلاب، دست آوردهای بسیار عالی و مهمی در زمینه فناوری و هوش مصنوعی به دست آورده است. می‌خواستم بدانم که شرکت‌های آمریکای لاتین در این باره تا چه حد از دانش‌های شرکت‌های ایرانی استفاده می‌کنند؟ روابط متقابل شرکت‌های دانش‌بنیان در دو طرفین به چه صورت است و چه راهبردهایی در آینده در مورد این موضوع دارند؟» مطرح کردند که خوزه رافائل سیلوا آپونت در پاسخ به آن اشاره کردند:
فکر می‌کنم ونزوئلا نقش مهمی در این زمینه داشته است. از سال ۲۰۱۹ خانم گابریلا خیمنس که وزیر علوم و فناوری ما است، از ایران بازدید کرد و سپس آقای رئیس‌جمهور، نیکلاس مادورو بازدید کردند. معاونت متولی حوزه آموزش و بهداشت و فناوری علوم تشکیل شد و پیشرفت‌های زیادی به دست آوردیم و به‌تازگی در اواخر ماه ژانویه و اوایل این ماه جاری فوریه، اولین شهرک فناوری در ونزوئلا ایجاد شد و این مسئله با کمک و همکاری جمهوری اسلامی ایران بوده است. آقای نیکلاس مادورو از یکی از پارک‌های فناوری بازدید کرد و این ایده را در آنجا به دست آورد… .
خیلی کوچک است ولی اولین گامی است که ما برداشتیم برای اینکه آقای نیکلاس مادورو در روز افتتاح پارک فناوری در استان میراندا به وزیر و معاون رئیس‌جمهور گابریلا خیمنس دستور دادند که در کل کشور، پارک‌های فناوری و شهرک‌های فناوری برای حوزه ژنتیک و علوم ایجاد بشود و ما این پارک‌ها را تکثیر کنیم.
فکر می‌کنم در ونزوئلا با حمایت ایران، ایران یک عنصر تکثیر خواهد بود و این همبستگی است که از طرف ایران برای ونزوئلا آمده است و همین‌طور از طرف کوبا به سمت ونزوئلا بوده است و همین‌طور از طرف کشورهایی که در زمان‌های سخت، ونزوئلا را همراهی و یاری کردند و ما به این شکل از این ظرفیت، استفاده می‌کنیم و این تازه شروع ماجرا و اولین گام است که شرکت‌های حوزه بخش خصوصی با دانشی که در حوزه پارک فناوری در ایران دارند و صحبت شده است که به ونزوئلا بیایند، سرمایه‌گذاری کنند و نمونه پارک‌های فناوری ایرانی را در ونزوئلا ایجاد کنند؛ بنابراین ما به این شکل در حال استفاده از دانش و فناوری شما هستیم.
در پایان، یکی دیگر از حاضرین در نشست، مبحثی مطرح کرد مبنی بر «در مورد ظرفیت‌های همکاری ایران با آمریکای لاتین، سفرای محترم به موارد متعددی اشاره فرمودند. موانع مختلفی هم وجود دارد که منجر شده است این ظرفیت بالقوه، موجود بالفعل نشود. یکی از موانعی که بخش خصوصی داخلی پیوسته گلایه می‌کنند، بحث نبود خط کشتیرانی منظم بین ایران و این مناطق است. خواهش من این است که سفرای محترمی که در اینجا حضور دارند، این مسئله را در دستور کار قرار دهند. در تجارت بین بخش خصوصی، مسائل مالی را خودشان حل می‌کنند ولی کشتیرانی وجود ندارد که کالا را از اینجا به آنجا منتقل کنیم و بخش زیادی از نیازمان را می‌توانیم از آمریکای لاتین فراهم کنیم. ما نیاز به گوشت و نهاد‌های دامی داریم و ما این را می‌دانیم که در آمریکای لاتین، به این محصولات با قیمت پایین‌تر می‌توانیم دسترسی داشته باشیم. همین‌طور تولیداتی داریم که بی‌شک می‌تواند در بازارهای این کشورها با قیمت به‌مراتب پایین‌تر از آمریکایی حضور داشته باشد و بنابراین نبود خط کشتیرانی، یکی از موانع جدی است. تقاضا می‌شود این مورد با اولویت بیشتری دنبال بشود. یک خط کشتیرانی می‌تواند به‌صورت منظم، پر برود و پر برگردد» مطرح کردند و سفیر ونزوئلا در ادامه آن افزودند:
ما به دنبال همین مسئله هم هستیم. حالا دوستمان آقای آلبرتو گفتند که تهران، کاراکاس، فرودگاه امام خمینی، کاراکاس است که به طور مستقیم هر هفته پرواز می‌کند و در نهمین جلسه کمیسیون مشترک در ماه نوامبر به این موضوع اشاره شد. در اینجا رئیس بولی پورتو شرکت متولی بنادر ما حضور داشتند و گفتند که واقعاً حیاتی و ضروری است.
همان‌طور که آقای آلبرتو هم گفتند می‌بایست یک شرکت ملی باشد که از عهده همه محدودیت‌ها و تحریم‌ها برآید و من فکر می‌کنم این یک مسئله خواهد بود که مثلاً از بندرعباس یا از بندر لاگوآیرای کاراکاس یا از هاوانا خارج بشود و از نیکاراگوئه عبور کند و در مسیری که دولت‌های دوستمان هستند، می‌توانند از کشورهای دوست عبور کنند؛ برای مثال از خاورمیانه، محصولات را به آمریکای لاتین ببرد و از آنجا هم محصولات را بیاورد. ما در حال کار روی این مسئله هستیم تا این مسئله امکان‌پذیر شود.