دکتر محمدعلی شیخ‌الاسلامی؛ پژوهشگر حوزه بین‌الملل دانشگاه جامع امام حسین (ع)
از ابتدای تشکیل رژیم منحوس صهیونیستی تا امروز، هیچ‌گاه اذهان مردم جهان تا این اندازه علیه این رژیم نبوده است. تبیین ماهیت تروریستی و درنده‌خویی این رژیم، همواره با مقاومت از سوی نهادهای حاکمیتی و به‌تبع بسیاری از جریان‌های نخبگانی و مردمی همراه بود. جامعه جهانی، غیرمشروع بودن این رژیم را برنمی‌تافت و تلاش‌های معدود برخی گروه‌های اسلام‌گرا و جریان‌های ضد امپریالیسم نمی‌توانست خدشه‌ای بر هیمنه این رژیم وارد سازد اما امروزه باتوجه‌به جنایات سهمگین و غیرانسانی این رژیم در غزه، جای هیچ‌گونه دفاعی باقی نمانده است و جز معدود گروه‌های وفادار به جریان استکبار جهانی و به‌غیراز برخی دولت‌های وابسته به نهضت غرب، کمتر کسی است که سنگ آنها را به سینه بزند.
جنایات اخیر رژیم صهیونیستی در غزه حتی رشته‌های درهم‌تنیده رسانه غرب را هم شکسته است؛ طوری که کسی نیست که از آن چه در غزه می‌گذرد، باخبر نباشد و جز یک عدّه درنده‌خو، کسی نیست که دلش از این جنایات به درد نیامده باشد. شاید اگر قرار بود با همان وضعیت پیش از ۷ اکتبر، مردم جهان اینقدر علیه رژیم صهیونیستی، یکپارچه خشم و نفرت شوند، دهه‌ها طول می‌کشید؛ بهویژه با جهت‌گیری برخی مرتجعین عرب در عادی سازی روابط با این رژیم ناپاک، جنایات آنها با سرعت بیشتری سانسور می‌شد و غاصب بودن آنها کمکم به فراموشی سپرده می‌شد.
امروزه افکار عمومی، بیش از هر زمان دیگری آماده شنیدن ندای مظلومیت مردم مقاوم غزه است و بیش از هر زمان دیگری توان فریاد بر سر صهیونیست‌های خونخوار را دارد. نباید گذاشت آتشی که امروز به جان مردم در اقصی‌نقاط عالم افتاده است، به سردی گراید و دراین‌بین نقش نخبگانی، بیش از دیگران است.
نخبگان کشور به‌مثابه حلقه وصلی میان مسائل واقعی یک جامعه و مردم و از طرف دیگر میان مردم و حاکمیت هستند. جریان نخبگانی می‌تواند مسائل حقیقی را درک کند و برای مردم جامعه‌اش مسئله‌سازی کند و نگذارد که آنها درگیر حواشی و برخی مسائل انحرافی شوند.
امروزه که موضوع مظلومیت فلسطین و روحیه مقاوم آنها در برابر جنایات صهیونیست‌ها، تبدیل به مسئله روز جهان شده است، وظیفه نخبگان است که نگذارند رسانه سواران سرمایه‌دار، با فرماندهی جریان رسانه و رگولاتوری مورد نظر خود، اذهان را از این واقعیت منحرف و به سمت دیگر مسائل برساخته خود متمایل سازند.
از طرف دیگر، نخبگان یک جامعه، منعکس‌کننده دغدغه‌های مردمی و زمینه‌ساز مسئله‌سازی برای حاکمیت جامعه خود هستند. متأسفانه بسیاری از سردمداران به‌ظاهر مسلمان عافیت‌طلب منطقه چون حکام مصر و اردن، با وجود داشتن مرز مشترک با فلسطین اشغالی، در مسئله فلسطین سکوت اختیار کرده‌اند و تنها به بیان محکومیت بی‌خاصیت بسنده نموده‌اند.
به‌تازگی که برخی فشارهای افکار عمومی و جمع نخبگانی این کشورها بیشتر شده است، مجبور به گرفتن موضع‌گیری‌های صریح‌تر و بی‌پرده‌تری شدهاند و گاهی زبان به تهدید گشوده‌اند. اگر این فشارها از ناحیه جامعه نخبگانی و انتقال مسئولانه مطالبات مردمی در موضوع فلسطین، جدیت بیشتری داشته باشد؛ حاکمیت این کشورها مجبور خواهند شد برای پاسخ به افکار عمومی خود، تصمیمات جدی‌تری بگیرند.
روشنگری و تبیین (پاسخگویی به شبهات)
یکی از واژگانی که چند سال اخیر در ادبیات رهبر انقلاب مورد تأکید قرار گرفته است، «جهاد تبیین» است. یکی از مصادیقی که ایشان برای جهاد تبیین، بیان نموده‌اند، تبیین و تقویت «نظریه مقاومت» از دیدگاه نظری و عملی است (سخنرانی مقام معظم رهبری به مناسبت عید قربان ۱۰/۵/۹۹).
نخبگان جامعه، بارزترین مصداق برای روشنگری و تبیین هستند. مراد این است که گاهی اوقات شبهاتی بهویژه برای نوجوانان و دانشجویان پدید می‌آید و باید مرجع اصلی پاسخگویی، همین قشر نخبگانی باشد؛ برای مثال باید سازوکاری فراهم شود تا با اثربخشی قشر نخبگانی در بدنه آموزشی جامعه، سؤالات ذهنی نوجوانان و جوانان در مدارس و دانشگاه‌ها به‌صورت فعالانه پاسخ داده شود. جامعه نخبگانی علمی می‌تواند علاوه بر تولید و ترجمه محصولات کاربردی در حوزه اندیشه مقاومت و استکبارستیزی، در راه‌اندازی شبکه توزیع این محصولات نیز نقش‌آفرینی کنند.
استفاده از زبان هنر (راه‌اندازی کمپین)
اگر این پاسخ به شبهات در قالب اقدامات هنری باشد، تأثیر آن بیشتر خواهد بود. ممکن است برخی تولید محتواها پاسخگوی شبهات جوانان نباشد؛ چون آنها آن‌قدر درگیر فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی هستند که شاید اگر متنی در مورد پاسخ به شبهات برای آنها ارسال شود، مورد توجه آنها قرار نگیرد اما اگر همین کار در قالب کلیپ، پادکست و قالب‌های هنری دیگر انجام شود، میزان تأثیر آنها بیشتر خواهد شد؛ بنابراین جامعه دانشگاهی به‌عنوان یک نهاد نخبگانی نباید تنها به بیانیه خوانی و چنین مواردی اکتفا کند بلکه باید پاسخگویی به شبهات را به‌صورت علمی و مؤثر و با جدیت دنبال کند.
یکی دیگر از کارهایی که دانشگاهیان می‌توانند انجام دهند، ایجاد کمپین برای تحریم کالاهای ساخت رژیم صهیونیستی است و می‌توان بازار مشترک اقتصادی ویژه کشورهای مسلمان را ایجاد کرد و همین کار ضربه اقتصادی مهلکی به آنها می‌زند که سبب عقب‌نشینی آنها از بسیاری از اقدامات نظامی علیه فلسطینیان می‌شود و در مواردی، از موضع خود عقب‌نشینی می‌کنند؛ چراکه اگرچه اساس تشکیل رژیم صهیونیستی، ایدئولوژیک و عقیدتی است اما مسائل اقتصادی برای آنها اهمیت دارد و با استفاده از این حربه می‌توان آنها را به عقب راند.
تقویت همکاری‌های منطقه‌ای
بخشی از اولین خطبه‌ای که مقام معظم رهبری پس از شهادت سردار سلیمانی ایراد فرمودند، به زبان عربی بود که اتفاقاً مخاطب آن، نخبگان جهان عرب بودند. ایشان در آن خطبه به چند مورد از زمینه‌های همکاری ملل مسلمان اشاره فرمودند که یکی از آنها همکاری جامعه علمی و نخبگان، بهویژه دانشگاهیان کشورهای مسلمان با همدیگر بود (خطبه‌های نمازجمعه ۲۷/۱۰/۱۳۹۸).
نخبگان، بر اساس فرمایش مقام معظم رهبری، موتور پیشرفت کشور هستند و اگر فعالیت‌های مشترک علمی همانند مجموعه‌های دانش‌بنیان مشترک در کشورهای اسلامی وجود داشته باشد، آثار بهتری خواهد داشت و پیشرفت علمی زیادی در جامعه مسلمانی رخ می‌دهد و همین، زنگ خطری برای رژیم صهیونیستی و آمریکا است؛ چون این پیشرفت سبب عدم وابستگی به استکبار جهانی می‌شود و مسلمانان، ترسی از اقدام علیه رژیم صهیونیستی نخواهند داشت.
البته نکته حائز اهمیت در این موضوع این است که این همکاری‌ها تنها نباید محدود به جامعه علمی و دانشگاهی کشورهای مسلمان گردد. در خطبه نامبرده، مقام معظم رهبری پس از شهادت حاج‌قاسم (۲۷/۱۰/۱۳۹۸)، به دیگر زمینه‌های همکاری ملل مسلمان از جمله راه اندازی بازارهای مشترک منطقه‌ای (در بعد اقتصادی)، تقویت همکاری علمای کشورهای مسلمان (در بعدی دینی و عقیدتی)، تشکیل رسانه مشترک و تقویت گردشگری کشورهای مسلمان (در بعد فرهنگی) و تقویت همکاری‌های نظامی کشورهای مسلمان (در بعد نظامی) اشاره فرمودند که هرکدام از این موارد می‌تواند برای جامعه نخبگانی، تبدیل به یک راهبرد در زدن امپراتوری اقتصادی، فرهنگی -اجتماعی و نظامی غرب شود که نتیجه‌اش زوال اقتصاد، فرهنگ و هیمنه نظامی غرب و به تبع آن، فروپاشی تمدن غرب خواهد بود.
جمع‌بندی
نکته حائز اهمیت دراین‌رابطه این است که نخبگان جهان اسلام، از جمله جامعه علم و جامعه هنر، نباید از این نکته مهم غافل باشند که اگرچه این جنایات به مباشرت رژیم صهیونیستی صورت می‌گیرد اما نوک پیکان، متوجه ایالات متحده آمریکا است. مقام معظم رهبری در همین رابطه فرمودند که «سیاست‌گذار و تنظیم‌کننده سیاست جاریِ این روزهای رژیم صهیونیستی، آمریکایی‌ها هستند و آمریکا در این قضیه مسئول است.» (دیدار رهبر انقلاب با نخبگان علمی کشور ۲۷/۷/۱۴۰۲).
بنابراین، نباید گذاشت نقش کلیدی آمریکایی‌ها در این جنایت، به‌عنوان گرداننده پشت پرده، نادیده گرفته شود؛ بنابراین همان‌طور که حضرت امام (ره) جنگ تحمیلی را از الطاف خفیّه الهی دانستند (صحیفه امام – جلد ۴- صفحات ۱۶۱ و ۱۷۱)، این جنایت اخیر رژیم صهونیستی نیز در کنار مصائبی که رقم زده است، روی دیگر سکهاش تنویر افکار عمومی، درباره ماهیت پلید و تروریستی رژیم صهیونیستی و ایالات متحده آمریکا و تسریع زوال و سقوط این دو رژیم است.
شاید تبیین جنایات رژیم صهیونیستی و همراه‌سازی مردمی با موضوع فلسطین در جهان، به کار طاقت‌فرسایی نیاز داشت اما جنایات اخیر سبب شد که مردم جهان، با هر دین و آئین و فکری، به پا خیزند و این جنایت را محکوم کنند. نخبگان باید تلاش کنند تا این شور و حرارت مردمی به سردی نگراید؛ چراکه هیچ‌گاه مردم کشورهای جهان اینقدر یکپارچه علیه رژیم صهیونیستی نبوده‌اند.
مهم این است که مردم فلسطین خودشان را در این مبارزه تنها نبینند تا دست از مقاومت برندارند. به لطف الهی، پیروزی اخیر مردم فلسطین، نقطه عطفی برای سقوط دومینووار جبهه استکبار خواهد بود. هیچ‌گاه رژیم صهیونیستی اینقدر در دل مردم جهان منفور نبود و این بهترین فرصت برای جامعه نخبگانی است که این فضا را حفظ کنند و نگذارند دشمن با روایت خودش، ورق را برگرداند.
منابع
صحیفه امام – جلد ۴- صفحات ۱۶۱ و ۱۷۱٫
خطبه‌های نمازجمعه مقام معظم رهبری ۲۷/۱۰/۱۳۹۸٫
سخنرانی مقام معظم رهبری به مناسبت عید قربان ۱۰/۵/۹۹٫
سخنرانی رهبر انقلاب در دیدار با نخبگان علمی کشور ۲۷/۷/۱۴۰۲٫