دکتر صادق سلیمی بنی؛عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی پژوهشگاه امام صادق (ع)و همکار درمرکز مطالعات آمریکا
از آنجا که هنوز به‌طور کامل مشخص نیست، طالبان چه رفتار و واکنشی در قبال آمریکا داشته باشد، می‌توان اذعان کرد، آمریکایی‌ها در راستای تضعیف طالبان اقدام کرده‌اند. به همین دلیل، آمریکا هنوز اهرم‌های متعدد علیه طالبان را حفظ کرده است. درواقع، آمریکا تاکنون با رفتار دوگانه در قبال طالبان، قدم برداشته است که در این یادداشت، به آن پرداخته خواهد شد.
- مخالفت کنگره با شناسایی دولت طالبان
با روی کار آمدن طالبان، بسیاری از اعضای کنگره، مخالفت خود را با دولت آمریکا برای به رسمیت شناختن دولت طالبان ابراز کردند. برخی در کنگره از دولت خواسته‌اند تا از به رسمیت شناختن طالبان خودداری کند. همچنین با اصرار برخی از اعضای کنگره، خواستار تصویب قوانینی برای محدود کردن توانایی قوه مجریه در راستای به رسمیت شناختن یا برقراری روابط دیپلماتیک با دولت طالبان شدند که به سه مورد از آن‌ها اشاره می‌شود:
- دن کرنشاو[۱] در ۲۴ آگوست ۲۰۲۱ تصریح کرد، آمریکا نباید به رسمیت شناختن و روابط دیپلماتیک خود را با طالبان گسترش دهد؛
- سناتور مارکو روبیو[۲] در ۱۴ سپتامبر ۲۰۲۱، استفاده از بودجه برای تطبیق یا اجرای هرگونه سیاست آمریکا برای به رسمیت شناختن طالبان را ممنوع اعلام کرد؛
- طبق قانون ۵۲۷۲ که توسط جان کرتیس[۳] در ۱۷ سپتامبر ۲۰۲۱ بیان شد، در کنار سایر مفاد، به وزیر امور خارجه آمریکا، دستور می‌دهد تا به نمایندگان آمریکا در تمام سازمان‌های بین‌المللی دستور دهد تا از آنکه آن سازمان‌ها طالبان را به‌عنوان دولت افغانستان به رسمیت نشناسند، دفاع کنند.
- کنگره؛ تحریم‌ها و نام‌گذاری‌های تروریستی
با این‌که یک سال از تسلط طالبان بر افغانستان می‌گذرد، اما هنوز آمریکا، قوانین مربوط به تحریم‌ها را علیه طالبان از طریق تعیین FTO[4] ارائه می‌کند:
- مایک گالاگر[۵]، قانون ۵۱۲۷ را معرفی نمود که هرگونه لغو تحریم‌های دوجانبه یا چندجانبه علیه طالبان را ممنوع اعلام کرد؛
- اسکات پری[۶]، قانون ۵۲۳۶ را معرفی نمود که حذف هرگونه تحریم برای طالبان را ممنوع کرده است؛
- سناتور لیندسی گراهام[۷] و مایکل والتز،[۸] اعلام کردند که وزیر امور خارجه آمریکا، باید طالبان را به‌عنوان سازمان تروریستی جهانی معرفی کند؛
- سناتور مارکو روبیو[۹]، قانونی را معرفی کرد که به وزیر امور خارجه، دستور می‌داد تا طالبان را به‌عنوان FTO معرفی کند. همچنین، به رئیس‌جمهور دستور می‌دهد که تحریم‌های خاصی را علیه افراد خارجی که از طالبان حمایت می‌کنند یا در معاملات با آن‌ها دخیل هستند، اعمال کند؛
- سناتور تام کاتن[۱۰]، قانون ۲۷۷۰ را معرفی کرد که به وزیر امور خارجه، دستور می‌داد تا طالبان را به‌عنوان FTO معرفی کند؛
- سناتور جیمز ریش[۱۱]، قانون ۲۸۶۳ را معرفی کرد که به رئیس‌جمهور، دستور می‌دهد تا تحریم‌هایی را علیه اعضای طالبان و سایر افرادی که از گروه‌های تروریستی حمایت می‌کنند، اعمال کند. این اقدام به رئیس‌جمهور، دستور می‌دهد تا همان تحریم‌ها را بر هر فرد خارجی که به تشخیص رئیس‌جمهور از طالبان حمایت مادی می‌کند، اعمال نماید.
- فشار حداکثری به قیمت فاجعه انسانی
به نظر می‌رسد که کنگره در مورد حفظ تحریم‌های مرتبط با طالبان برای جلوگیری از دسترسی این گروه به منابع مالی و درعین‌حال، اجازه دادن به ارائه کمک‌های بشردوستانه در افغانستان اجماع دارد. این، در حالی است که افغانستان قبل از طالبان، تاکنون با بحران‌های شدیدی مواجه شده است. به گونه‌ای که صندوق کودکان سازمان ملل (یونیسف)،[۱۲] تخمین زده که «یک‌میلیون کودک افغان به دلیل سوءتغذیه حاد و بدون درمان فوری، در معرض خطر مرگ قرار دارند». البته آمریکا هنوز برای تحت‌فشار گذاشتن طالبان، تحریم‌هایی را که می‌تواند فاجعه انسانی به همراه داشته باشد، حفظ کرده است. با مرور مباحث مذکور، متوجه خواهیم شد که روابط آمریکا با طالبان، پیچیده و اغلب بحث‌برانگیز است. رویکرد سیاسی کنگره، به خوبی بیانگر این موضوع است که برای این کار، کنگره و دولت آمریکا دو قدم مستقیم و غیرمستقیم برداشته‌اند:
- اولین اقدام، عدم به رسمیت شناختن رسمی دولت طالبان از سوی آمریکا و مجازات برای کشورهایی باشد که طالبان را به رسمیت می‌شناسند. برای این کار، سخت‌ترین تحریم‌ها علیه طالبان، حفظ و اجرا کرده است که حتی ادامه آن‌ها، می‌تواند فاجعه انسانی به همراه داشته باشد؛
- دومین اقدام، این است که کنگره، همچنان تلاش دارد تا با حمایت نهادهای ضد طالبان در افغانستان، قدرت این گروه را کاهش دهد که این رویکرد، عواقب منفی در سایر زمینه‌ها، به همراه خواهد داشت و بعید نیست که این بمب‌گذاری‌ها به نام گروه‌های تندرو (داعش، القاعده و…) با حمایت آمریکایی‌ها، صورت گرفته باشد؛ زیرا آمریکایی‌ها فقط به منافع خود -که ۲۰ سال نتوانست به دست آورد- فکر می‌کند.
- مقابله به مثل طالبان
نباید فراموش کرد که طالبان، استراتژی مقابل مثل دارد. طالبان می‌داند که اگر با کشورهای ضد و رقیب آمریکا، روابط دوجانبه برقرار کند و آن‌ها حکومتشان را به رسمیت بشناسند، می‌تواند فشارها و تحریم‌های آمریکا را تضعیف کند. البته با این مقابل به مثل، آمریکا تلاش خواهد کرد تا رویکرد تنبیهی‌تری در قبال طالبان به نمایش بگذارد و اگر این رویکرد توسط آمریکا، در پیش گرفته شود -که احتمال آن دور از انتظار نیست- بحران در افغانستان به مرحله فاجعه می‌رسد و پیامدهای نامشخصی برای منطقه و جهان، در پی خواهد داشت. ازاین‌رو، برای آنکه آمریکا بتواند چهره جهانی خود را حفظ کند و مانع نزدیک شدن طالبان به چین، روسیه و جمهوری اسلامی ایران شود، سعی می‌کند اقداماتی را انجام دهد که طالبان، به مرحله اقدام فکر نکند؛ بنابراین، اقدام نسنجیده از سوی آمریکا، می‌تواند قدرت جهانی آن‌ها را تضعیف کند.
منبع:
Economic Instability and Uncertainty in Afghanistan after August 15: A Rapid Appraisal,” UNDP Afghanistan, September 9, 2021
Najibullah Lalzoy, “Former Afghan officials announce government in exile,” Khaama Press, September 29, 2021.
Taliban Government in Afghanistan: Background and Issues for Congress, https://crsreports.congress.gov R46955
[۱] Dan Crenshaw
[۲] Marco Rubio
[۳] John Curtis
[۴] Foreign Terrorist Organization: سازمان تروریستی جهانی
[۵] Mike Gallagher
[۶] Scott Perry
[۷] Lindsay Graham
[۸] Michael Waltz
[۹] Marco Rubio
[۱۰] Tom Cotton
[۱۱] James Risch
[۱۲] U.N. Children’s Fund (UNICEF)