دکتر حسن محمدمیرزائی؛ مدیر مرکز مطالعات آمریکا
مفهوم «انتقام سخت» که اولین بار در پیام رهبر معظم انقلاب و در پی شهادت سردار سلیمانی منتشر شد، بازخوردهای فراوانی داشته و تفسیرهای مختلفی از آن صورت گرفت که بیش از هر چیز بر بُعد نظامی آن تأکید شد، اما رفته‌رفته و با تبیین‌های بعدی ایشان، مشخص شد که این مفهوم، دارای ابعاد گسترده و عمق بیشتری است و نمی‌توان آن را در انتقام و تلافی نظامی خلاصه نمود. لذا با توجه به اهمیت این مسئله و ضرورت ارائه یک تبیین درست از این سیاست به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین سیاست‌های راهبردی ج.ا.ایران در عرصه بین‌المللی، این یادداشت تلاش می‌کند تا با تحلیل بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی پس از بررسی آثار حیات و شهادت سردار سلیمانی، جنبه عمومی انتقام ترور ایشان را بررسی کرده و در ادامه نیز لایه‌های سیاست قطعی انتقام سخت را تشریح و راهبردهای تحقق آن را احصاء نماید.
آثار حیات و شهادت سردار سلیمانی
با بررسی بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی، می‌توان گفت که حیات و شهادت سردار سلیمانی، آثار و نتایج مهمی دارد. سردار سلیمانی در طول حیات با اقدامات خویش، موجب بیداری ملت‌های مسلمان شده و همین امر، موجب خنثی‌سازی نقشه دشمن و در نهایت، شکست جبهه استکبار به سرکردگی آمریکا در منطقه شده است. البته شهادت سردار سلیمانی همچون دوران حیات ایشان نیز دارای آثار و برکات مهمی برای منطقه و جبهه مقاومت بوده است. با مشاهده حوادث بعد از شهادت ایشان، همچنان شاهد بیداری روزافزون ملت‌های مسلمان و در نتیجه، شکست سیاست‌های استکباری دشمن هستیم و علاوه بر این حوادث پس از شهادت ایشان، نشانگر زنده‌بودن روحیه انقلابی مردم ایران و دفاع آنها از خط مقاومت و همچنین، رسوایی و بی‌آبرویی دشمن و ادعاهای واهی آن هستیم. در نهایت این شهادت بزرگ، باعث توجه جدی به مسیر و اقدامات ایشان به‌مثابه یک مکتب شده و پیروزی نهایی جبهه مقاومت را در پی خواهد داشت.
شکل شماره ۱: آثار حیات و شهادت سردار سلیمانی مبتنی بر بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی
بعد عمومی و مردمی انتقام ترور سردار شهید سلیمانی
طبق یافته‌های به‌دست‌آمده در وهله اول و به‌صورت عمومی، آحاد جامعه ایران نسبت به ترور شهید سلیمانی، دارای یک وظیفه مهم هستند که همان مسئله «دشمن‌شناسی» بوده، اما خود دشمن شناسی، دارای سه رکن اصلی است:
الف) شناخت دشمن؛ ب) آشنایی با شیوه‌های کاری دشمن؛ ج) مقابله با شیوه‌های کاری دشمن.
در بحث شناخت دشمن، آنچه حائز اهمیت بوده، این است که علاوه بر شناخت دولت‌های استکباری، کل مجموعه استکبار (با در نظر گرفتن کمپانی‌ها و تمام ساختارهای استکباری) نیز شناخته شود و فراموش نشود که دشمنی استکبار، دائمی و ذاتی است. همچنین در بحث آشنایی با شیوه‌های کاری دشمنی، باید توجه داشت که شیوه اصلی دشمن، تردید افکنی در دو عنصر مهم ایمان و غیرت دینی مردم است که برای مقابله با این شیوه‌ها، لازم است تا جهت‌گیری مردم در تمامی عرصه‌ها، انقلابی باشد و وحدت ملی حفظ شود.
شکل شماره ۲: ارکان بعد عمومی انتقام ترور سردار شهید سلیمانی مبتنی بر بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی
بعد اختصاصی انتقام ترور سردار شهید سلیمانی (لایه های سیاست قطعی انتقام سخت)
علاوه بر بعد عمومی و مردمی انتقام ترور شهید سلیمانی، بعد اصلی و اختصاصی این انتقام را می‌توان تحت عنوان سیاست قطعی انتقام سخت نام‌گذاری نمود. بر اساس این سیاست مهم و قطعی که بعد از شهادت سردار سلیمانی، توسط رهبر معظم انقلاب اسلامی و در چند مقطع زمانی اعلام شد، می‌توان گفت که این سیاست، دارای چهار لایه اصلی است:
لایه اول سیاست انتقام سخت، حمله موشکی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به پایگاه آمریکایی عین‌الاسد در تاریخ ۱۸ دی‌ماه ۱۳۹۸ بود. این بخش که به لحاظ اهمیت «سیلی اولیه» به دشمن بود، ضربه‌ای غیرقابل جبران به ابهت و آبروی آمریکا وارد نمود و باعث از بین رفتن هیمنه این دشمن مستکبر در تمام دنیا و به‌خصوص منطقه غرب آسیا شد که به تعبیر رهبر معظم انقلاب اسلامی از یوم‌الله‌های مهم بعد از شهادت سردار سلیمانی بود.
لایه دوم این سیاست، حضور پرشور و میلیونی مردم مناطق مختلف دنیا، به‌خصوص ایران در مراسم‌های بزرگداشت و تشییع پیکر مطهر شهید سلیمانی و شهدای همراه ایشان بود، این مسئله عجیب و فراموشنشدنی نه‌تنها باعث وارد آمدن «سیلی سخت» بر پیکره و آبروی دشمن شد که حتی به‌عنوان یک یومالله بزرگ، نشانگر اراده عمومی مردم ایران در حمایت از حمله موشکی سپاه به پایگاه آمریکا بود و به تعبیر رهبر معظم انقلاب اسلامی همین حضور و درخواست مردم، سوخت حقیقی موشکهای سپاه برای حمله به پایگاه عین‌الاسد بود.
لایه سوم که مهم‌ترین لایه این سیاست است، «سیلی سخت‌تر» را بر روی استکبار و آمریکا وارد نمود که شامل دو مقوله مهم می‌باشد؛ مقوله اول، غلبه نرمافزاری بر هیمنه پوچ استکبار است و مقوله دوم نیز اخراج آمریکا از منطقه غرب آسیا است که لازمه آن، بیداری هرچه بیشتر ملت‌های منطقه و همکاری همه جانبه آنها برای رهایی از شر سلطه استکبار و ایادی آن است.
در نهایت، لایه چهارم این سیاست که انتقام از آمرین و عاملان شهادت سردار سلیمانی در اولین فرصت ممکن است. درواقع، باید گفت که بحث خونخواهی ایشان در کنار سایر اقدامات زیربنایی و اساسی، همچنان به قوت خود باقی بوده و به نظر می‌رسد که این لایه، «سیلی نهایی» انتقام ترور سردار شهید سلیمانی است.
شکل شماره ۳: لایه بندی سیاست قطعی انتقام سخت مبتنی بر بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی
راهبردهای تحقق لایه اصلی سیاست انتقام سخت
همان‌گونه که دیدیم در بحث لایه‌بندی سیاست قطعی انتقام سخت، مهم‌ترین لایه، به لایه سوم مربوط بود که دربرگیرنده دو مقوله اصلی غلبه نرم افزاری بر استکبار و اخراج آمریکا از منطقه است؛ اما برای تحقق این موارد، به راهبردهایی نیاز بوده که مبتنی بر بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی، استخراج شده است.
برای تحقق غلبه نرم افزاری بر هیمنه استکبار، راهبرد اصلی «قوی شدن» جمهوری اسلامی ایران در ابعاد مختلف نظامی، اقتصادی، سیاسی، علمی و فناوری و … است و لازمه این قوی شدن، تلاش و حضور مؤثر و همه‌جانبه مسئولان و مردم است؛ این قوی شدن نه‌تنها باعث غلبه نرمافزاری بر دشمن میشود که موجب ایجاد یک بازدارندگی اصلی و همه جانبه در برابر جبهه استکبار نیز می‌گردد. همچنین، راهبرد اصلی که برای تحقق اخراج آمریکا از منطقه، قابل استخراج شده، بحث «وحدت و همکاری‌های جهان اسلام» است. خود این راهبرد اصلی، دارای شش راهبرد فرعی است که تحقق آنها به معنای مهیا شدن بستر اخراج همه جانبه آمریکا از منطقه غرب آسیا می‌باشد. با راهبرد وحدت علمای دین، می‌توان زمینه کشف سبک زندگی نوین اسلامی را انتظار داشت، همان چیزی که می‌تواند به‌عنوان گفتمان دیگریِ سبک زندگی لیبرال دموکراسی آن را دچار چالش جدی کرده و در نهایت، به پایین بکشد. راهبرد همکاری‌های علمی و دانشگاهی نیز باعث ارتقای علم و فناوری و ساختن زیربناهای تمدن نوین اسلامی میشود. راهبرد هماهنگی‌های رسانه‌ای، موجب اصلاح ریشه‌ای فرهنگ عمومی می‌گردد و راهبرد همکاری و ارتباط نیروهای مسلح کشورهای اسلامی نیز باعث ایجاد صلح و دوری منطقه استراتژیک غرب آسیا از جنگ و درگیری می‌گردد. رها شدن بازار و اقتصاد کشورهای اسلامی از سیطره استکبار نیز در گرو راهبرد همکاری‌های اقتصادی بین این کشورها می‌باشد و در نهایت با راهبرد گردشگری و رفت‌وآمدهای مردمی میان کشورهای اسلامی، می‌توان انتظار ایجاد وحدت، همدلی و دوستی میان مردمان این کشورها را داشت.
شکل شماره ۴: راهبردهای اصلی و فرعی تحقق سیاست انتقام سخت مبتنی بر بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی
منابع
۱٫ بیانات مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) در دیدار دست‌اندرکاران مراسم سالگرد شهادت حاج قاسم سلیمانی و خانواده شهید سلیمانی، ۲۶/۰۹/۱۳۹۹٫
۲٫ بیانات مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) در خطبه‌های نماز جمعه تهران، ۲۷/۱۰/۱۳۹۸٫
۳٫ بیانات مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) در دیدار با مردم قم، ۱۸/۱۰/۱۳۹۸٫
۴٫ پیام مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) به مناسبت شهادت سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی، ۱۳/۱۰/۱۳۹۸٫